Huidige status van het onderzoek naar de Stamvader van der Smitte

Herkomst naam

Chronologie

Oudste referentie

Stamvader

Geografie

Indië

Oud-grootouders

Oudouders

Betovergrootouders

Overgrootouders

Grootouders

Ouders

Proband

 Lopend onderzoek

 

Deze pagina is een voorlopig resultaat van het onderzoek.

 

Er komt steeds meer informatie voor handen op het internet en dat is een goede start voor een ieder.

Bijvoorbeeld top.archiefplein.nl.

 

Hoewel steeds meer gemeenten informatie in digitaal formaat tot beschikbaar stellen, blijft archief bezoek vooralsnog noodzakelijk.

 

Een goede start voor onderzoekers met Indische roots ligt in een bezoek aan het SIFA (Stichting Indisch Familie Archief) in den Haag,  hierbij zijn de publicaties van het IGV (Indische Genealogische Vereniging) een must.

 

Vervolgens het CBG (Centraal Bureau voor Genealogie) in Den Haag, deze instelling heeft een flink aantal microfiches tot hun beschikking die speciaal betrekking hebben op Nederlands Indië.

 

Een onderschatte manier van het verzamelen van gegevens is het opvragen van Persoonskaarten of Persoonslijsten bij het CBG.

 

Aangezien een van de voorouders officier was in de Franse tijd, was ook een aantal bezoeken aan het NA (Nationaal Archief) nodig, waar veel Stamboeken van militairen (de originelen) te bekijken zijn.

 

Tijdens mijn onderzoek heb ik inmiddels ook een aantal bezoeken aan verschillende gemeentelijke archieven gebracht, waaronder Den Haag,  Amsterdam, Delft, Nijmegen en Hoorn.

 

Amsterdam, Delft, en sinds kort ook Den Haag hebben verschillende genealogische bronnen digitaal beschikbaar gemaakt, op de Haagse site loopt een bijzonder project via een virtuele studiezaal waar bezoekers gedigitaliseerde (helaas geen foto kwaliteit) aktes (Geboorten, Huwelijk/Scheiding en Overlijden) kunnen opzoek dan wel op datum / gebeurtenis dan wel zogenaamde tien jaren tafels (indexen) of indien iemand de moeite neemt om een de gegevens van een eenmaal gevonden akte via dezelfde site in te voeren, in een namen database, die dan op die wijze langzaam aan gevuld wordt door de bezoekers.

 

Dus sinds begin April 2006 zijn een aantal van der Smitte's terug te vinden op die Haagse Gemeente Archief site.

 

Al mijn informatie die ik vind verwerk ik met een computer programma Aldfaer.  Het programma helpt bij het opslaan van de gegevens en relatief gemakkelijke rapportage (bijvoorbeeld kwartierstaten en parentelen)

 

Verder probeer ik ook het een en ander aan historische achtergrond informatie te verzamelen, via het internet maar vooral ook in boeken met relevante informatie.

Er zijn ook verschillende musea die er goed in slagen om bepaalde tijdsbeelden vast te leggen, zoals Museum Bronbeek (lezingen met betrekking tot Indisch familie onderzoek) en het Legermuseum in Delft (Maart - April 2006 een speciale tentoonstelling over 'Nederlanders' in het leger in de Franse tijd)

 

Hieronder probeer ik mijn onderzoeksbevindingen vast te leggen en deze te plaatsen in de historische context die ik kan terugvinden, niet alleen met achtergrond informatie maar ook met simpele historische feiten.

Voor de internet lezers van dit document ik een kleur codering aangebracht.

  • algemene internationale/Nederlandse regie historische  feiten

  • Haagse historische feiten

  • Indische historische feiten

 

Ik heb mij er vooral op toegelegd om dit document zoveel mogelijk context te geven, de gegevens over de familie van der Smitte betreft heel veel personen die hier onder niet genoemd zijn, ik heb daar voor geïnteresseerden wel informatie over.

 

Verschillende jongere (achter)neven en (achter)nichten die ik zelf nooit ontmoet heb weten de website te vinden en ik kan ze vaak van informatie voorzien en zij verstrekken soms ook waardevolle informatie aan mij (de Proband).


 

 Herkomst naam "van der Smitte"

 

Het is mij opgevallen dat ik relatief weinig referenties heb gevonden naar de naam "van der Smitte"  het lijkt me dan ook dat op een gegeven moment deze naam is ontstaan uit een variatie op een andere stamvorm. 

In een advertentie gearchiveerd bij het CBG wordt de naam als "von der Smitte" vermeld, ik weet nu zeker dat deze persoon op meerdere documenten zijn naam als "von der Smitte" vast heeft laten leggen, in eerste instantie ging ik ervan uit dat dit een specifiek geval was waar van een zetfout sprake was, omdat er ook vele documenten beschikbaar waren van dezelfde persoon waar de naam toch wel degelijk als "van der Smitte" is opgenomen, nu ik meerder bronnen voor dezelfde persoon met de naam geschreven als "von der Smitte" kan ik de mogelijkheid echter niet uitsluiten dat "von der Smitte" wel degelijk een juiste naamsspelling is geweest, zeker nadat iemand mij er op attent maakte dat er in Duitsland in ieder geval vroeger "von der Smitten" als geslachtsnaam bekend was rond 1400, op dat document worden ook variaties als "von der Smytten" en "von der Schmiede". 

Dit versterkt ook het vermoeden dat eerdere (militaire) roots ook wel in Pruisen (Duitsland) kunnen liggen, wat helemaal niet gek is omdat heel veel militairen in Nederlandse dienst uit naburige landen kwamen.

 

Dit document is een scan welke ik mocht ontvangen.  Om het goed te bekijken click op de AlternaTIFF link aan de linker zijde.

Als AlternaTIFF is geïnstalleerd, click dan hiernaast op het document.

Zie ook:

http://freepages.history.rootsweb.com/~mlcarl/Lit/Gen/MACCO/Wap2/153-Smets-Smitten.JPG

http://freepages.history.rootsweb.com/~mlcarl/Lit/Gen/MACCO/Wap2/154-Smitten-Sombreff.JPG

 

 

Uit het Woordenboek van de Familienamen in België en Noord Frankrijk heb ik het volgende overgenomen, ter informatie:

 

Deel I (A-K pagina# 408)

 

Desmettre, Desmette: desmettre (31x H) is in elk geval een var. van Desmette (103x H). Desmette kan een Rom. adaptatie zijn van De Smet; dan is Desmettre een hyperkorrekte vorm. Maar evtl. is Desmettre een adaptatie van De Smeytere (zie de Smijter); dan is Desmette de weergave van de W. dial. uitspraak.

Deel II (L-Z pag. 1255)

 

Schmed(d)ing, zie Smeding.

Schmeiter, Schmeiss(er): D. BN van iemand die smijt, slaat, schopt.  Vgl. De Smijter.

Schmeitz, -tz, zie (de) Smid.

...

Schmets, Schemtz, zie (de) Smid.

Schmidt, de, zie Schmied.

Schmidtmayer: Ook Schmiedmayer: ambtenaar belast met het toezicht op de smidsen.

Schmiedbauer: BerN Smid - boer.

Schmied, Schmid(t), -t(t), -th, -t(t)e, -(d)ts, -(d)tz:  D. BerN van de smid, zie (de) Smid.  1783 Joseph Schmit... van Hanau (a.d. Main), Brugge (PARM.)

Schmiedel, Schmidke, Schmidli(n), Schmidtchen, Schmidtke: BerN. Dim. van D. Schmied, Schmitt: smid.

Schmi(e)der, Schmitter, Schmitzer: D. BerN van de smid, de smeder.  1403 Rotpletz der Schmider, Villingen (BAHLOW).

 

Deel II (L-Z pag. 1294 en 1295)

 

Smet(h), (de); (de) Smette, (de) Smets, Smetz, zie(de) Smid.

Smetr(e)yns, Smetrijns, Smettr(e)yns: Samengestelde TN: BerN Smet + Patr. Rein. 1384 Jan Smet geheten Reynkens, Niel (MNT 264); 1588 Jan Smetreyns, Lede (LIEVENS). Smets, zie (de) Smid, de Mets.

Smetsers, zie de Metser.

Smette, zie Simettre.

Smette, (de), zie (de) Smid, (de) Smettre.

Smettre, (de): Als Desmettre een var. is van De Smijter, dan kan Desmette daar de verwaalsing van zijn. Maar Desmette/Smette kan ook een var. zijn van (de) Smet en dan kan Desmettre/Smettre daar een W. hyperkorrekte vorm van zijn.  Maar heel wschl. gaan zowel Smette als Smettre terug op Simettre (Zie 1.v.) en is de de-aanloop secundair.

Smetz, (de), zie (de) Smid.

Smeyter(s), zie de Smijter.

...

Smid, (de); (de) Smi(d)t, (de) Smed(t), (de) Smet(h), (de) Smette, (de) Smets, de Smeds, Smed(t)s, Sme(e)ts, Smeedts, (de) Smetz, (de) Smidts, Smits, Smitz, Smie(d)ts, Smitt, Smith, (de) Schmid(t), Schmied, Schmit(t), Schmith, Schmit(t)e, Schmi(d)ts, Schmi(d)tz, Schmetz, Schme(i)ts, Schrneitz, Szmid(t), Szinit: Beroeps naam van de smid, b.v. de hoefsmid, wapensmid. Zie F. DE-BRABANDERE, Familienamen rond het smidsvak. Huldealbum Jos. De Smet, Brugge, 1964, 147-153.  1326 Calle Smeits man; 1373 Jan de Smit  = 1380 Johan de Smet, leper (BEELE 545); 1311 Ihan Faber = 1323 Johan de Smet, Kortrijk (DEBR. 1971, 83); 1370 Gillis den Smet... dat hi houdt te ghereke al tharnasch van den hove als van yserwerke... van anderen yserwerke van eenre merie te beslane ende van naghelen; 1376 jeghen Pietren den Smet  als van eenen jare van yserine werke ende van allen den paerden te beslane, Kortrijk; 1398 Jan de Smet, Roeger de Smet, Sare Smets, Deerlijk; 1382 Jan de Smet oude Woutre Smeets zone, Ruiselede; 1398 weduwe Daniel Smets, de Hanin de Smets, Marke (DEBR. 1970,409-410); 1379 Aerts van Holede smeets = Aert van Holede de smet, Diest (HB 368); 1403 Tielman der Smeet, Tongeren (TYT-GAT 257); 1447 Peter die Smit (vader van) Loey Smeets, Zandhoven (MNT 371). - Lit.: J. LINDEMANS, ESBR. 1944, 81-88. - A. DE SMEDT, VI.ST. 1968, 319-322 e.v. - J. SMITS, De familie Smits in 't Land van Rijen, Edegem, 1977. A. MARIS, Smet. VI.ST. 1974, 295-302; 1978, 441-4. - W. MOERMANS, O.St. 1982, 150-8. - W. STEEGHERS, Genealogische schets van de familie Smitz te Eeklo vist. xxiv (1988), 117-122.

Smismans, Smesman(s): Afl. van Van der Smissen. FN voor een smid. 1426 jan Smisman, Hasselt (A.  GHIJSEN 308).

Smis(s)aert, Smessaert: Afl. van Van der Smissen. FN voor een smid.

Smissen, (van der); van der Smessen, Versmisse(n), Vesmissen, Versmesse(n), Smis(sen), (de) Smis: Plaatsnaam Smisse, Smesse: smis, smidse, smederij (o.m. DF XIV). Meestal naam van een smid, zoals: 1398 Nijs van der Smesse dit Tanghen, Geluwe (DEBR. 1970, 409); 1378 Willem van der Smesse, leper (BEELE 545); 1396 Mergriete vander Smissen, Moerbeke (DE B.); 1407 Gielijs vander Smissen, Antw. (ANP 207). - Lit.: P. VAN DER SMISSEN, Généalogie de la familie Van der Smissen 1570-1970, Bierges, 1977.
...

Smister, zie de Meester(e).
Smit, (de); Smits, -tz, -th, zie (de) Smid.
Smitmans, Smitsmans: Beroepsnaam van de smid. 1561 Christoffel Smitsmans, Antw. (AP).
Smitter, de, zie de Smijter.
...
Smijter, de; de Smyt(t)er(e), de Smitter, Smeyters, De Smeyter(e), de Smeijter: Van mannelijk werkwoord smitten: werpen; slaan, houwen, schoppen, trappen. 1395 Mahieu le Smitere, Ieper (BEELE 1959, 237).

 

 

Chronologie

 

Inmiddels heb ik verwantschappen in de mannelijke lijn kunnen terugvinden tot eind 18de eeuw (7 generaties), in Nederland (Zie verder Oud-grootouders)  Van een aantal "losse" familieleden moet ik nog de verwantschappen zien te achterhalen / verifiëren.

 

Hieronder heb ik een aantal historische feiten toegevoegd in een poging om ook enig historisch perspectief te geven.
 

 

Oudste Referentie

 

De "oudste" referentie naar de geslachtsnaam "van der Smitte", die ik tot nog toe gevonden heb is ene  Agnitie Jans van der Smitte, jongedochter, afkomstig van Wesel, wonende Oppert, zij huwde op 24 September 1690, met Lambreght Leendertse Suijker, jongeman, afkomstig van Gestel, wonende Lommertstraat, aldus het DTB Trouwen gereformeerd te Rotterdam (zij gingen in ondertrouw op 10 September 1690. (een verwijzing naar deze bron [Archief DTB Rotterdam inv. 14 Trouw gereformeerd , index nummer 149] is te vinden op de site van het gemeente archief van Rotterdam.)

 

Geografie

 

De oudste referentie in de mannelijke lijn (de voorlopige Stamvader) is hoogstwaarschijnlijk van Nederlandse afkomst, of heeft op z'n minst in Nederland gewoond.  In ieder geval een deel van directe nazaten zijn in Nederland gebleven (Utrecht, Nijmegen). Mijn Oudvader is geboren in Den Haag en daar ook overleden, maar heeft op verschillende locaties in Nederland gewoond (hij was militair).  Mijn betovergrootvader werd geboren in Hoorn en is naar Nederlands Indië geëmigreerd.  Zover ik nu weet zijn hebben een aantal generaties lang de van der Smitte's zich over Java verspreid.  Mijn overgrootvader is hoogst waarschijnlijk langere tijd in Muntok (op het eiland Bangka voor de oostkust van Sumatra) geweest waar ook mijn grootvader geboren is.  Mijn grootouders hebben in Nederlands-Indië op Java in Batavia (Buitenzorg, Weltevreden en Meester Cornelis) gewoond, mijn vader is in Batavia geboren, en vlak voor de Tweede wereld oorlog is het gezin van mijn Opa in Nederland blijven steken aangezien alleen mijn Opa terugkeerde naar Indië en de rest van het gezin niet terug kon keren vanwege de Tweede Wereld oorlog.  Mijn Oma en haar gezin hebben sindsdien in Den Haag gewoond, enkele ooms en tantes hebben zich later op verschillende plekken in Nederland gevestigd.

 

Bij mijn weten is het zeer goed mogelijk dat die tak van "van der Smitte" die Nederland in de 19de eeuw niet verlaten hebben, te weinig mannelijk nageslacht hebben voortgebracht, en waarschijnlijk alle van der Smitte's in het huidige Nederland afstammen van de 19de eeuwse Indië-ganger F.A.C. van der Smitte geboren in Hoorn, die dan wel voor of na WO II naar Nederland zijn gekomen en daar om verschillende redenen zijn gebleven.

 

 

Eerste referentie in Nederlands Indië

 

De eerste referentie in Nederlands Indië die ik tot nog toe gevonden heb is Frederik Alexander Constantijn van der Smitte, mijn Betovergrootvader geboren op 14 mei 1805 te Hoorn, overleden in Nederlands Indië (Bagelen / Poerworedjo) op 26 september 1854.

 

1600: Den Haag telt ongeveer 12.000 inwoners.

 

1602: Oprichting Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).

 

1619: Terechtstelling Johan van Oldenbarnevelt.

 

1644: Den Haag - Mauritshuis wordt gebouwd.

 

1652: Den Haag - Jacob Cats laat zijn buitenhuis Zorgvliet bouwen.

1672: Den Haag - Moord op de gebroeders de Witt op de Plaats.

 

1685: De VOC heeft uitgebreide macht in de Oost Indische Archipel.

 

1690: De Fransen nemen vele steden in in de Zuidelijke Staten.

 

1691: Glorieuze intocht van Willem III in Den Haag, drie jaar nadat hij koning van Engeland is geworden.

 

1700: De Spaanse Koning Karel II sterft in november en liet de gehele Spaanse Monarchie na aan Filip van Anjou na, de kleinzoon van Koning Lodewijk XIV, zodat de Zuidelijke Nederlanden alsnog aan Frankrijk werd toegekend.
Prins Willem III van Oranje-Nassau, Koning van Engeland probeert een coalitie tegen Frankrijk te vormen.

 

1710: De 's-Gravenhaegsche Courant verschijnt.

 

1746: De Fransen steken de grens over en veroverden Staats-Vlaanderen en gingen verder naar Staats-Brabant.
Maastricht en Breda worden door de Fransen ingenomen.  De Republiek hield liever de touwtjes in eigen hand, maar zag dat dit ook niet langer meer kon.

 

Oudgrootouders van der Smitte ~1750:


Via de stamboeken van officieren van de Landmacht 1813-1924, waarin gegevens van Oudvader Thomas Hendrik van der Smitte (zie verder hieronder) maar ook uit de Trouw gegevens van een broer van Thomas Hendrik, namelijk Cornelis Hendrik, blijkt dat de Oud-grootvader Antonie (ook Anthonij) Joseph van der Smitte was.  Hij was gehuwd met Corneille Philipina van der Mijll(e)

 

In een in familiebezit zijnd document staat opgetekend dat de vader van Thomas Hendrik Luitenant-kolonel was, dit is mogelijk een nieuwe spoor voor verder onderzoek. Ik heb op dit moment echter nog geen tijd gehad om verdere bronnen kunnen achterhalen betreffende deze Oud-grootvader.

 

Kinderen:

  1. Zoon Cornelis Hendrik, geboren op vrijdag 27 augustus 1762 te Utrecht, en aldaar ook gedoopt  [bron: Régistre Civique Commune d'Arnhem (1813)]. 

    In Arnhem was hij Maître d'École van beroep omstreeks zijn eerste huwelijk met Bartje Smit en woonde destijds aan de Bakkerstraat in dezelfde plaats.  Het huwelijk met Bartje Smit vond plaats in de Nederlands Hervormde Kerk op zondag 24 mei 1789.

Kinderen van Bartje en Cornelis Hendrik:

  1. Zoon Anthonius Cornelis van der Smitte. Hij is gedoopt op zondag 30 oktober 1791 in Arnhem.

  2. Zoon Coenraad Berend van der Smitte. Hij is gedoopt op zondag 26 mei 1793 in Arnhem.

  3. Dochter Cornelia Philippina van der Smitte. Zij is gedoopt op donderdag 27 november 1794 in Arnhem.

Zijn tweede huwelijk vond plaats in Zutphen op vrijdag 1 april 1803 met Aaltje Egeling (ook Egelink en Engeling), hij 40 jaar oud en zij geboren op 20 januari 1788 in Zutphen en aldaar ook gedoopt, dus toen 35 jaar oud.

Aaltje overleed op maandag 16 mei 1842 in Arnhem, 74 jaar oud. Van het overlijden is aangifte gedaan op woensdag 18 mei 1842.
Cornelis Hendrik
overleed op maandag 17 april 1854 in Arnhem, op een respectabele leeftijd van 91 jaar.

  1. Zoon Thomas Hendrik, geboren op 12 november 1774 te 's-Gravenhage, overleden op 22 mei 1834 te 's-Gravenhage.  Zie voor meer details van deze persoon hieronder bij "Oudouders van der Smitte - Nederland - een Officier in het leger.. ".

Na wat onderzoek naar de naam van der Mijll bij het CBG en inzage in het dossier "van der Mijll" (door Bloys van treslong) zou het mij niet verbazen als Corneille Philipina verwant is aan het vooraanstaande geslacht van der Mijll die zeer vele zonen hadden die bijna allen officieren waren in het leger.  Ik vond ook een van der Mijll terug die Thomas Hendrik (geboren in Luik) heette, twee die Ferdinant Hermanus waarvan één de zoon en één de broer van Thomas Hendrik van der Mijll, en één andere broer van deze Thomas Hendrik die Johan Philip heette.. toeval of niet?  ....in ieder geval aanleiding voor nader onderzoek!

Oudouders van der Smitte - Nederland - een Officier in het leger.. :

 

Via verschillende bronnen lijkt het zo te zijn dat mijn Oudvader Thomas Hendrik (Ook Henrij) van der Smitte is.  Hij werd geboren 12 November 1774 te 's-Gravenhage.  Hij was gehuwd met Catharina van den Hoonard (weduwe Timmermans).  Het huwelijk vond plaats omstreeks 1800 of 1801, Catharina zij  was ten tijde van het huwelijk ongeveer jaar 20 jaar oud en zou geboren zijn omstreeks 1779.   Catharina is overleden op donderdag 6 februari 1834 in 's-Gravenhage, 55 jaar oud ("aan de gevolgen eener borstkwaal".) (Aktenr. 141)

 

Thomas Hendrik en Catharina hadden zes kinderen groot kunnen brengen (althans volgens de tekst in de overlijdensadvertentie van Catharina).

Van de kinderen hieronder zou er dus minstens één kind op jonge leeftijd gestorven zijn, hier komen 2 kinderen voor in aanmerking aangezien ik van beiden behalve de geboorte en doop datum géén gegevens heb.

 

Opvallend is dat de (waarschijnlijk) jongste zoon in Frankrijk werd geboren!

 

Het gezin heeft blijkbaar nogal wat afgereisd, om vader Thomas Hendrik te volgen van garnizoen naar garnizoen.

 

Kinderen:

  1. Zoon Henricus Wilhelmus Eduardus, geboren op woensdag 4 maart 1801 in Amsterdam, hij werd gedoopt in de Hervormde Westerkerk op zondag 29 maart 1801.  Hij overleed op 37 jarige leeftijd op dinsdag 25 december 1838 in Soerabaja (Nederlands Indië)

  2. Dochter Sophia Catharina Petronella van der Smitte, geboren op woensdag 26 januari 1803 in Hoorn (Nederland). Zij  werd gedoopt op dinsdag 22 februari 1803 in Hoorn (Nederland).  

  3. Zoon Frederik Alexander Constantijn, geboren op 14 mei 1805 te Hoorn (Noord-Holland) en aldaar gedoopt op vrijdag 7 juni 1805, overleden op 26 september 1854 te Bagelen (Poerworedjo) op 49 jarige leeftijd.  Zie voor meer details van deze persoon hieronder bij betovergrootouders.

  4. Zoon Carel August Ferdinant, geboren op dinsdag 5 januari 1808 te Delft en aldaar ook gedoopt op zondag 7 februari in de Nieuwe Kerk.

  5. Willem August Fredrik van der Smitte, geboren op zondag 19 november 1809 in Amsterdam. Hij is gedoopt op woensdag 20 december 1809 in Amsterdam.

  6. Dochter Wilhelmina Sophia Catharina, geboren op dinsdag 30 mei 1815 om half tien 's morgens te delft, bij de aangifte waren als getuige aanwezig: Willem Eykenbroek, 41 jaar oud, Kapitein wonende in Delft aan het Oude delft wijk 3 N 62 en Bartholomeus Theodorus van Heel, 26 jaar oud, 2de Lieutenant bij de Marine wonende in Delft aan het Oude Delft wijk 1 N 75.

  7. Zoon, Jean Charles Louis, geboren omstreeks 1814-1816 te Hesdin (Frankrijk!), overleden op zaterdag 30 december 1871 te Amsterdam, ongeveer 55 jaren oud, de datum is onzeker, gezien de gegevens uit de carrière van zijn vader, en de geschatte leeftijd van J.C.L. tijdens zijn huwelijk in Amsterdam zou hij omstreeks 1816 geboren moeten zijn of ervoor.  Hij trouwde op donderdag 28 maart 1867 in Amsterdam met Renetta Euphemia Meijboom, ongeveer 41 jaar oud, dochter van Gijsbrecht Wijnand Meijboom.  Jean Charles Louis was ook militair, tijdens zijn aanwezigheid als getuige bij een huwelijksvoltrekking in Den Haag was opgetekend dat hij Sergeant was.

1781: De VOC moet surséance van betaling aanvragen.

 

 

Thomas Hendrik had een militaire officiers loopbaan.

Volgens zijn dienststaat in het "STAMBOEK DER HEEREN OFFICIEREN van het 29ste Bataljon Infanterie Nationale Militie Inventaris# 67 folio 6 (Nationaal Archief toegang# 2.13.06) begon hij als Cadet in het "legioen van den Klijn Graaf van Zalm" op 10 februari 1785.

 

 

Achtergronden Hollandse militairen en oorlogen in de Franse tijd - 1792-1815.

 

We weten niet enorm veel over de militairen, in de periode 1792-1815 waar de Franse revolutie en de periode waar Napoleon een stempel op de geschiedenis heeft gedrukt in West- en Midden Europa.  Een gedeelte van dat wat we wel weten is soms niet juist of misleidend.

 

We kunnen ruw weg een viertal sub periodes onderscheiden waar 'Nederlandse' militairen betrokken waren, tezamen met de regio's  waar zij actief waren in oorlogshandelingen in Napoleontische oorlogen, dan wel aan de zijde van een van de dan geldende coalities of aan Franse zijde.

 

 

Nederlandse militairen hadden soms een keuze, maar soms niet, al dan niet vrijwillig, afhankelijk van hun rang, hun ambities, de locatie waar zij zich op bepaalde momenten bevonden, vervulden zij hun dienstplicht of deden dienst in de verschillende  eenheden, soms afwisselend aan verschillende zijden van de slagvelden.  Het kon dus voorkomen dat één persoon bijvoorbeeld eerst zijn trouw zwoer aan de Bataafse Republiek, later aan het Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon, dan weer het Franse Keizerrijk onder Napoleon zelf, om vervolgens weer te eindigen als veteraan in dienst van het Koninklijke Landmacht.

Militairen bleven vaak trouw aan hun regiment als zij niet door hun meerderen verplicht werden overgeplaatst, of om privé redenen zelf om overplaatsing vroegen.

 

Periode 1793-1795  Het Staatse leger - Vlaanderen en Nederland

Het Staatse leger was een beroepsleger, de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën streden met Britse en Oostenrijkse Spaanse en Piëmont geallieerden (ook wel bekend als de Eerste Coalitie) tegen de revolutionaire legers uit Frankrijk.   Dit Staatse leger van bestond voornamelijk uit huurlingen van allerlei nationaliteiten.

Oorspronkelijk waren het overigens de Fransen die de Oostenrijkers en Pruisen de oorlog hadden verklaard.

In 1793 konden zij nog redelijk het hoofd  bieden aan de Fransen echter nadat de Britten hun troepen uit Vlaanderen terug riepen, werd na een significante nederlaag van een Staatse en Oostenrijkse troepenmacht op onder andere 26 juni van 1794 verslagen bij Fleures en in 1795 werd het oude regime in omver geworpen.  De Oranjes vluchtten, en de Bataafse Republiek werd uitgeroepen, eigenlijk was deze republiek op allerwijze verbonden met Frankrijk.

 

De Tweede Coalitie (1798-1801) bestond uit Rusland, Groot-Brittannië, Oostenrijk, het Ottomaanse Rijk, Portugal, Napels en de Pauselijke Staten tegen Frankrijk had niet meer succes. 

Napoleon Bonaparte controleerde de Franse staat sinds 1796 en kon de invallen afslaan. Hij kon er echter niet in slagen Groot-Brittannië binnen te vallen.
De Vrede van Amiens (1802) resulteerde in vrede tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, en wordt gezien als doodsteek voor de Tweede Coalitie.

 

Periode 1799-1805  Het Bataafse leger - Noord-Holland, Duitsland en Oostenrijk

Er werd alleen op basis vrijwilligheid gerekruteerd onder soldaten en onderofficieren, het leger bestond in die rangen dan ook voor meer dan de helft uit buitenlanders.  Onder de officieren was het percentage Nederlanders veel hoger.  Uit onderzoek op stamboeken van Bataafse regimenten is gebleken dat veel orangistische officieren in dienst van hun regiment bleven, in ieder geval in de lagere echelons.   Vaak stonden deze militairen onder contract voor bepaalde tijd.

De Tweede Coalitie (1798-1801) bestond uit Rusland, Groot-Brittannië, Oostenrijk, het Ottomaanse Rijk, Portugal, Napels en de Pauselijke Staten tegen Frankrijk had niet meer succes. 

Napoleon Bonaparte controleerde de Franse staat sinds 1796 en kon de invallen afslaan. Hij kon er echter niet in slagen Groot-Brittannië binnen te vallen.
Van 1796 tot 1797 nam het overgrote deel van het Bataafse leger niet deel aan de oorlogshandelingen.

De invasie van een Brits - Russisch leger op Noord-Holland werden door het Frans / Bataafse leger in hun voordeel beslist bij de slag bij Bergen op 19 september 1799.

Door overwinningen op de Oostenrijkers bij Marengo (14 juni 1800) en Hohenlinden (3 december 1800) konden de Fransen de oorlog beslissen.

De Vrede van Amiens (1802) resulteerde in vrede tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, en wordt gezien als doodsteek voor de Tweede Coalitie.

Napoleon kwam via een staatsgreep in 1804 aan de macht, en hij zou enorme goed georganiseerde legers op poten zetten middels onder andere de invoering van de conscriptie, de expansiedrift van Napoleon leidde tot de aanvang van nieuwe oorlogen op het Europese continent in 1805, tussen de Fransen en voornamelijk de Oostenrijkers en Russen

In de strijd tegen Oostenrijkse troepen die Beieren (destijds bondgenoot van de Fransen) binnen gevallen waren ondersteunden Bataafse soldaten (een divisie van 4000 man) een Frans leger van 200.000 man, die hun vijand bliksem snel omsingeld hadden waarbij de Oostenrijkers capituleerden in Ulm op 20 oktober.  Napoleon boekte ruim een maand later op 2 december 1805 wederom een overwinning op zijn tegenstanders bij Austerlitz.

 

1806-1809  Het Hollandse leger - Duitsland, Polen, Spanje en Zeeland

In 1806 versterkte Napoleon zijn greep op de Bataafse Republiek en zette zijn broer Lodewijk Napoleon als Koning van Holland op de troon.  De Hollandse troepen namen nu vaker actief deel aan daadwerkelijke oorlogshandelingen, en dit was indirect de  aanleiding om middels de invoering van de conscriptie de mogelijk te scheppen om het leger aan te vullen.  De verliezen van manschappen op het slagveld, maar ook desertie en ziekten waren aanzienlijk.  Ook weeskinderen en krijgsgevangenen werden in dienst opgenomen, maar nog altijd bestond het Hollandse leger voor ongeveer de helft uit buitenlanders, de motivatie was niet goed te noemen.  Lodewijk Napoleon kreeg het nogal te verduren, en nam ook de verdediging op tegen de furieuze bewoordingen van zijn machtige broer.  Het officierskorps was echter in betere staat dan het 'gemene volk' en wist via goede organisatie, strakke discipline toch goed inzetbare soldaten te vormen. 

De Vierde Coalitie (1806-1807) bestond uit Pruisen, Saksen en Rusland tegen Frankrijk.

In de oorlog die zou volgen tussen Frankrijk en Pruisen (met hun Zweedse en Russische bondgenoten) werd in het najaar van 1806 een Pruisisch leger in het hart van Pruisen in de slag bij Jena en de slag bij Auerstädt met gemak verslagen.  Napoleon besloot op te trekken naar Berlijn en Polen om de Russen aan te vallen.  De Hollandse bondgenoot trok op naar het noordelijke deel van Duitsland om daar een positie in te nemen ter verdediging van het Franse operaties.  Naar nu bekend handelden de Hollandse legers onder moeilijke omstandigheden maar bewezen Napoleon Bonaparte goede diensten en volbrachten hun taak op goede wijze.  Napoleon besliste deze strijd bij Friedland op 14 juni 1807, en na de vrede die onder voorwaarden aan Pruisen werd opgelegd en en overeenstemming met de Russen, bleven de Hollandse legers in dit gebied.

Een Hollandse brigade nam ook deel aan de de als 'vuile' oorlog bekendstaande strijd tegen Spanje, waarbij de militairen in een geweldspiraal van ongekende grote betrokken raakte.

De Vijfde Coalitie (1809) bestond uit het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk tegen Frankrijk.

De Oostenrijkers en Fransen voerden opnieuw oorlog in 1809, en in Duitsland brak opstand uit, waarbij een bestorming door Hollanders van Stralsund de sympathisanten onder leiding van majoor Schill succesvol werd uitgevoerd.

Een maand later kregen de Fransen wederom de Oostenrijkers op de knieën via een ware massa slachting in de slag bij Wagram (5-6 juli 1809) waarbij overigens geen Hollandse troepen deelnamen.

De Britten namen op 13 augustus het nauwelijks verdedigde Vlissingen in, maar de aangerukte Hollandse en Franse versterkingen en de zogenaamde 'Zeeuwse koorts' (malaria) wisten de Britten tot evacuatie te dwingen op 9 december, de Britten verloren zo'n 4000 man.

 

Periode 1812-1814  Het Frans leger - Rusland, Duitsland en Frankrijk

De Zesde Coalitie (1812-1814) bestond uit het Verenigd Koninkrijk, Rusland, Pruisen, Zweden, Oostenrijk en enkele Duitse staatjes tegen Frankrijk en de Verenigde Staten.

In 1810 werd koning Lodewijk Napoleon van Holland afgezet door zijn broer, Holland werd Frans grondgebied en daarmee werd het Hollandse leger ook op papier nu Frans.

Ondanks de bepalingen van Napoleon met betrekking tot de nationaliteiten verdeling binnen de 'nieuwe' regimenten bestonden ook nu nog de troepen voor iets minder dan de helft uit buitenlanders (de bepaling was niet meer dan 1/3).

De conscriptie uitgevoerd naar stringenter Frans model vergrote echter het aantal Nederlanders in drie jaar tijd met zo'n 25.000 man.  De totale bijdrage van zo'n 40.000 man over de periode 1811-1814), leverde een inzet van meer dan 25.000 man op in de Grande Armée van Bonaparte in de strijd tegen Rusland die aanving in 1812.  De weinige Hollanders die van de meest rampzalige veldtochten van Napoleon terugkeerden konden de doorstane ontberingen navertellen.

De enorme massa militairen (naar schatting zo'n 400.000 hoofdmacht en 200.000 ondersteuning) en de eerder succesvolle methode van 'leven van het land' ,  de hardnekkige en effectieve terug trekkende tactiek van de Russen tot zelfs voorbij Moskou, de constante pogingen van Napoleon om de Russen in te sluiten, waren een ultieme uitputtingsslag voor de troepen van Napoleon, die door de inzettende winter tot een Apocalyps kwam in termen van verliezen voor Napoleon.

Daar waar er hoop op overwinning was na de inname van Moskou op 14 september 1812, was er in realiteit nog slechts zo'n 120.000 man over van de hoofdmacht,  die uitgeput de jacht op de Russen moesten opgeven.  De terug trekkingstocht in de extreme winterse omstandigheden waren de nekslag voor de ondervoedde en te schaars geklede manschappen van Napoleon.

In de massale zogenaamde Volkerenslag gevoerd bij Leipzig tussen 16 en 19 oktober 1813, maakte het bondgenootschap van Pruisen, Rusland en later ook Oostenrijk en Zweden door hun overwinning, een einde aan de macht van Napoleon Bonaparte.

De troepen van de Russisch-Oostenrijks-Zweedse alliantie vielen in november 1813 Nederland binnen, waar inmiddels de Orangisten al plannen hadden om de prins van Oranje als vorst van een soeverein Koninkrijk op de troon te krijgen.

 

Periode 1813-1815  Koninklijke Landmacht - Nederland en Vlaanderen

Na de oprichting van het nieuwe koninkrijk moest een nieuw leger gevormd worden.

Pas na de abdicatie van Napoleon op 6 april 1814, verlieten vele officieren pas de Franse dienst om vervolgens hun dienst aan te bieden aan koning Willem I, zij waren vaak trouw aan hun regiment en sommigen aan Napoleon zelf.

De koning bepaalde wel dat alleen officieren met de Nederlandse nationaliteit konden toetreden tot het nieuwe leger, en had na in eerste instantie de beslissing om de dienstplicht niet in te voeren géén andere keus om een regeling voor landstorm in te stellen en gebruik te maken van zogenaamde militie bataljons.

Wat (bijna) niemand verwachtte gebeurde, op 20 april 1815 net een jaar na zijn abdicatie had Napoleon Bonaparte opnieuw de macht in handen in de zogenaamde periode van 'Honderd Dagen".

De Zevende Coalitie (1815) bestond uit het Verenigd Koninkrijk, Pruisen, Zweden, Oostenrijk, Nederland en enkele kleine Duitse staatjes tegen Frankrijk.

De Hollanders nu in een geallieerde troepenmacht met Britse, Duitse en Britse bondgenoten betrokken stellingen in Vlaanderen onder commando van Wellington en zij werden ondersteund door een Pruisisch leger aangevoerd door maarschalk Blücher.

Uiteindelijk Napoleon definitief en voor de laatste maal verslagen, nadat hij eerst nog de Pruisen op 16 juni 1815 versloeg, konden deze zich evacueren en terugtrekken doordat Brits-Nederlandse eenheden het kruispunt bij Quattre-Bras stand konden houden tegen Franse aanvallen.  Diezelfde Pruisische troepen konden Napoleon, in heftige strijd verwikkeld met de eenheden van Wellington, in de flank aanvallen.  Op 18 Juni was de strijd beslist.

Voor enkele oudgedienden kwam na 23 jaar een eind aan een periode met een ongekende hoeveelheid, slagen, oorlogen, en machtswisselingen waarbij Nederlandse officieren zowel in Franse als Nederlandse dienst gestreden hadden.

 

1785: Willem V verlaat Den Haag nadat hem het commando over het garnizoen is ontnomen.

 

 

Op 17 februari 1793 was hij tweede Lieutenant bij de Huzaaren van Heekeren

 

13 September 1793: Slag bij Menen (West-Vlaanderen, Belgie, nabij de grens met Frankrijk, de Franse naam is Menin) als onderdeel van de "Eerste Coalitie Oorlog tegen Frankrijk (1792-1797)" Thomas Hendrik was bij deze slag aanwezig waarschijnlijk in de rang van (sous)Luitenant - Bij deze slag werden de Franse troepen (circa 40.000 man) aangevoerd door Jean-Nicholas Houchard en de Staatse troepen (circa 20.000 man) aangevoerd door de Prins Willem Frederik van Oranje-Nassau (later Koning Willem I) en zijn jongere broer Willem George Frederik van Oranje-Nassau.  De Fransen wonnen deze slag. 

Thomas Hendrik raakte tijdens deze slag gewond "Een Musquetkogel door den regterarm, een door het regterbeen, en een Sabelhouw over de linkerhand" en werd krijgsgevangen genomen door de Franschen, twee jaar later op 20 september 1795 werd hij ontslagen uit krijgsgevangenschap.

 

 

Afb:Prins Willem Frederik later Koning Willem I stichter van de Militaire Willems-Orde, miniatuurportret naar J.W. Pieneman
(Collectie St. Historische Verzamelingen van het Huis
Oranje-Nassau, 's-Gravenhage)

 

1794: de Fransen trekken in december de Republiek binnen.

 

1795: Bezetting van de Bataafse Republiek door Frankrijk, Utrecht valt op 16 januari in handen van de Fransen, Arnhem op 17 januari en Nieuwersluis op de 18 januari. Stadhouder Willem V van Oranje-Nassau vertrekt op zondag 18 januari, geholpen door Scheveningse vissers, richting Engeland. Hij vertrekt met de woorden: "Ik ga maar ik kom weder".

 

Napoleon Bonaparte komt aan de macht:
Napoleon Bonaparte I (15-08-1769 - 05.05.1821), Keizer en Grote Imperator der Fransen.
 

Napoleon stamde af van een Corsisch (Toscaans) lager adellijk geslacht. Hij kreeg een studiebeurs en studeerde aan de Franse militaire school te Brienne. Wegens zijn capaciteiten als leider werd hij bij de belegering van Toulon in 1793 bevorderd tot brigadegeneraal. Hij onderdrukte in 1795 de royalistische opstand te Parijs. In de jaren 1796 en 1797 ondernam hij een veldtocht naar Italië en de jaren daarop een expeditie naar Egypte (1798-1799). Op 9 november 1799 werd door een staatsgreep het Directoire afgezet en een consulaat ingesteld. Napoleon werd als eerste consul feitelijk alleenheerser van Frankrijk. In 1804 kroonde hij zich tot Keizer. In de jaren 1807 en 1808 heerste Keizer Napoléon I over Europa tot aan de Niemen.


Hij verdeelde de macht onder veel van zijn familieleden die als heersers over de veroverde landen aangesteld. Zo werd zijn broer Jemme Koning van Westfalen, zijn andere broer, Jozef, Koning van Napels (later Koning van Spanje).  Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon Bonaparte I, werd Koning van Holland in 1806, nadat de Bataafse Republiek afgeschaft was.
 

Het nationale verzet tegen de Franse onderdrukking groeide in tal van landen. Bij zijn veldtocht naar Rusland in 1812 leed Napoleons Grande Armee zware verliezen. In 1813-1814 volgden er bevrijdingsoorlogen na de opstand van Pruisen. Na de Volkerenslag bij Leipzig, waarin Napoleon op alle fronten verloor (16 t/m 19 oktober 1813), werd hij in april 1814 naar Elba verbannen.
 

In maart 1815 keerde Napoleon terug om ten slotte bij Waterloo definitief het onderspit te delven. Hij werd naar het eiland St.-Helena verbannen.

 

 

Volgens  de conduite staat van Thomas Hendrik, te bezichtigen bij het Nationaal Archief in Den Haag (toegang# 2.01.31 No. 6 - Folio 142 ["Lijst van Lieutenants de Marine of Commandeurs van de soldaten, bij het Departement Rotterdam Actueeel in Dienst geformeerd ter voldoening aan de resolutie van het Departement tot de Equipagie, uit het Committé tot de Zaaken van de Marine van den 24e April 1979"]), was hij op 15 oktober 1795, 2e Schrijver en diende op de het Linieschip de Hercules (onder Capt: & L: G.J. van Rijsoort),

 

Op 15 Februarij 1796 (na 1 Jaar, 6 Maanden en 16 Dagen dienst) wordt Thomas Hendrik  Lieutenant de Marine, zijn conduite staat vermeld "Deszelves Conduite zijn zeer wel en neemt zijn post na genoegen van den Commandant waar en is zeer geschikt om den landen in deze Graditeit te dienen."

 

 

Woensdag 11 Oktober 1797: Zeeslag om Kamperduin

 

- De balans van de macht op zee, verschoof naar de Franse zijde, met de stichting van de Bataafse Republiek, en de onvrijwillige alliantie met Frankrijk.  De Bataafse vloot was kleiner dan die van de Spanjaarden, maar van veel betere kwaliteit geacht, en de vloot bases waren een grotere bedreiging voor Engeland.  In 1797 werd een Hollands squadron van 25 schepen geformeerd om te participeren in een Franse invasie op Ierland.  Echter de Britten ontmoetten deze vloot voord de kust van Noord-Holland bij Kamperduin. 

 

Thomas Hendrik is aan boord van het Marine Linieschip de Hercules (64 kanonnen) als Luitenant der Marine.

 

Afbeelding: the Battle of Camperdown

Philip James De Loutherbourg

 

De Bataafse vloot onder leiding van admiraal Willem de Winter, Vice-admiraal Reintjes en Schout-bij-nacht Bloys van Treslong werd bijna geheel vernietigd door de Engelsen onder leiding van admiraal Duncan, Elf Hollandse schepen werden buit gemaakt door de Engelse Admiraal. De Hercules wordt in brand geschoten en de Engelsen weten ook één van de masten te vernietigen, de bemanning weet nog wel het kruit overboord te gooien en de brand op miraculeuze wijze te blussen, er rest geen andere keuze dan overgave. 

 

 

 

Afbeelding: Admiral Duncan receiving the sword of the Dutch Admiral de Winter at the Battle of Camperdown, 11 October 1797

Creator: Samuel Drummond Date: 1827 Copyright: NMM London, Greenwich Hospital Collection
 

Behoudens de 9 gesneuvelden wordt de rest van de bemanning , inclusief Thomas Hendrik tijdens die slag gevangen genomen, door de Engelsen. In totaal nemen de Engelsen 2872 krijgsgevangenen. Hij wordt uit krijgsgevangenschap vrijgelaten op 2 Februari 1800. 

 

Het Linieschip de Hercules word door de Engelsen als oorlogsbuit meegevoerd naar Yarmouth. 

 

Gegevens 's Landsschip de 'Hercules'

Gebouwd in de periode 1781 - 1782 naar de oorspronkelijke scheepsbouwtekeningen van Pieter van Zwijndregt.

Plan van Een schip van oorlog

"Plan voor Een schip van oorlog. Lang opt dek binnen stevens 167, Wijdt op den Huijt 46 3/11, Hol op den binnen kiel 20 vt. Montuur 64 stukken. Op het onderdek 26 a 24 pond, Op het bovendek 26 a 12 pond, op het halfdek 8 a 6 pond, op den bak 2 a 6 pond, jagers op den bak 2 a 8 pond. 'Kortenaar', 'Wasenaar', 'Prins Willem', 'Hercules'." Getekend: "J. Van der Heim." Schaal: 1 voet = 0.55 cm
Maritiem Museum Rotterdam   [T1180-15]

Lang op het dek 167 voet.

Wijdt 46 5/11.

Hol op de kielplaat 21 voet.

Totaal 68 stuks geschut

Onder Laag 26 stukken à 24 pond.

Boven Laag 26 stukken à 18 pond.

Helf dek en op den bak 12 stukken à 6 pond.

Bak 4 à 8 pond.

 

1781 Aanvang bouw op de nieuwe werf van scheepstimmerman I. Spaan buiten Dordrecht

 

Het oorlogsschip 'Hercules' op stapel op de werf van J. Spaan te Dordrecht in [...]

Afbeelding: Het oorlogsschip "Hercules" op stapel op de werf van J. Spaan te Dordrecht in 1782.

Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam   [A.1057]

Oorlogsschip de Hercules XXXI, gebouwd door J. Spaan op de Nieuwe werf buiten Dordrecht 12-04-1782, 1. het op stapel staan van het onafgewerkte schip. Prenten door J. Schoenmakers, naar Jac. van Stry. Hoog 225 m.M., breed 330 n.M

Oorlogsschip de Hercules XXXI, gebouwd door J. Spaan op de Nieuwe werf buiten Dordrecht 12-04-1782, 1. het op stapel staan van het onafgewerkte schip. Prenten door J. Schoenmakers, naar Jac. van Stry. Hoog 225 m.M., breed 330 n.M

Nederlands Instituut voor Militaire Historie   [040785]

 

Oorlogsschip de Hercules XXXI, gebouwd door J. Spaan op de Nieuwe werf buiten Dordrecht 12-04-1782, 2. het aflopen van het onafgetimmerd schip. Prenten door J. Schoenmakers, naar Jac. van Stry. Hoog 225 m.M., breed 330 n.M

Oorlogsschip de Hercules XXXI, gebouwd door J. Spaan op de Nieuwe werf buiten Dordrecht 12-04-1782, 2. het aflopen van het onafgetimmerde schip. Prenten door J. Schoenmakers, naar Jac. van Stry. Hoog 225 m.M., breed 330 n.M

Nederlands Instituut voor Militaire Historie   [040786]

 

12 April 1782 tewaterlating op de Nieuwe werf  (nabij Dordrecht)

 

16 Februari 1790

De Hercules moest tezamen met een aantal andere schepen van oorlog 'opgekalefaat' worden op de werf van Hellevoetsluis

In het begin van het jaar 1792 bevond de Hercules zich op de Maze (Maas) te Rotterdam en bevond zich in goede staat.

Op 7 Juni 1796 geeft Vice-admiraal de Winter order aan alle commandanten van 's Lands oorlogschepen zich het nummer van hun 'spreekwimpel' toe te eigenen dat op een lijst bij ieder schip stond aangegeven, het nummer van de Hercules was no. 7 onder bevel van kapitein G.J. van Rijsoort.

 

De Hercules bevindt zich als onderdeel van een eskader onder schout bij nacht J.A. Bloys van Treslong op het Noorderdiep voor Hellevoetsluis (de andere schepen waren de Brutus, de Delft, de Furie en de Galathée.

 

Schout-bij-nacht Bloys van Treslong ziet reikhalzend uit naar de decisie van het Comitée van Marine over de executie van bootsman W. de Veer op de Hercules, omdat hij vond dat een voorbeeldige straf tegen de oranjegezindsuitingen van dag tot dag noodzakelijker werd.

 

Op 1 maart 1797 liep het eskader van Bloys van Treslong vanuit de Maas naar zee.

 

In juni 1797 hadden de Hercules, Delft en Wassenaar nog geen zogenaamde barkas ontvangen zoals wel gewoonlijk bij grote oorlogsschepen. Men zou er voor zorgen dat deze zo spoedig mogelijk afgeleverd zouden worden.

 

6 Juli 1797, de Hercules is onderdeel van de derde divisie (d'Arriere Guarde) van de totale vloot onder leiding van Vice-admiraal de Winter.

 

Tijdens de zeeslag bij Kamperduin op 11 oktober 1997, werd de Hercules al relatief vroeg in de strijd uitgeschakeld.

 

De (van Deense komaf) luitenant Duus schreef eind november 1797 een brief aan een vriend vanuit Chatham alwaar hij in krijgsgevangenschap verbleef.  

 

Om 12.30 barstte de strijd los met enorm veel vuurkracht.  Het Britse schip de HMS Triumph (84 kanons) viel de Hercules aan.  De Triumph naderde de Hercules tot zo'n 50 meter.  Na drie kwartier van hevig boord aan boord vechten, was de HMS Triumph genoodzaakt de Hercules te 'verlaten'  en er waren reeds uitroepen van overwinning, echter de batterijen lagen vol met gewonde en dode manschappen.  Teveel om onmiddellijk op te ruimen.  Niettemin begon de Hercules na enkele minuten een Brits linieschip met 74 kanons aan te vallen.  Tot ongeveer 14.00 was alles in het voordeel van de Hercules, toen het de vijand lukte om de Campagne van de Hercules in brand te schieten.  Op dit moment werd ook de linkerarm van de kapitein afgeschoten, hij voel op het dek en werd naar het gewondenverband gebracht.

 

Afbeelding: An exceedingly detailed depiction of the Battle of Camperdown, with the positions of the British & Dutch. Depicts the British Fleet besieging the Dutch off the coast of Camperdown. Lithographed with hand colored details. A great mid-19th century nautical battle map.

 

Twee kisten met granaten explodeerde en dit zette het schip nog verder in vuur en vlam, zodanig dat het niet meer binnen afzienbare tijd kon worden geblust.

Ondanks de brand op het bovendek bleef de gehele onderbatterij doorvuren, terwijl de manschappen op de bovendekken alles deden om het vuur te blussen.  Binnen een half uur waren niet alleen de hutten maar ook de gehele bezaansmast met alle zeilen geheel in vlammen en moest overboord gekapt worden. 

 

Afbeelding: Schilderij slag bij Kamperduin (bron: http://www.nmm.ac.uk  )

 

Zowel de vijandige schepen als die van de Bataafsche vloot vluchtten allen weg bij de Hercules, vanwege het enorme explosie gevaar met de grote hoeveelheden kruit aan boord.

 

Een aantal manschappen poogden in wanhoop in een inderhaast te water gelaten boot te ontkomen aan het gevaar, echter de boot was al eerder doorzeefd en 31 manschappen kwamen bij deze poging om het leven.

 

De overgebleven zeelieden werkten met de dood voor ogen om de felle brand te blussen toen de op sterven liggende kapitein van Rijsoort het bevel gaf om de kruitkamer te openen en de circa 18.000 Kg kruit aldaar aanwezig in vaten en kardoezen over boord te gooien.

Toen men ongeveer de helft van dit karwei geklaard had, veranderde de windrichting en viel het schip af waardoor de vlammen en de rook die eerst van het schip afwaaiden nu over maar ook in het schip terecht kwamen.  De kruitkamer was open en vanwege de inkomende rook was het onmogelijk om de brand verder te blussen.

 

Enkele manschappen die konden zwemmen, sprongen overboord, maar aangezien er binnen ¼ mijl geen boot te bekennen was verdronken zij allen, behalve twee van hen die weer aan boord terug konden komen.

Afbeelding: Schilderij slag bij Kamperduin (bron: niet bekend)

 

De overgebleven manschappen renden in hun wanhoop heen en weer op het schip, totdat men er in slaagde om het anker uit te brengen waardoor het schip zwaaide en de vlammen en de rook  weer over boord waaiden.  Men begon met hernieuwde krachten en moed wederom de brand te blussen en het kruit overboord te werken.  Het overige kruit werd binnen een half uur verwijderd uit de kruitkamer.  Om ongeveer 20.00 uur was het vuur eindelijk onder controle.

 

Afbeelding: Battle of Camperdown (door Derk G.M. Gardner)

 

Echter op dat moment naderde de HMS Triumph die haar eigen vloot ook had verlaten opnieuw de Hercules.  Vanuit de hulpeloze situatie was de Hercules gedwongen om de wimpel te strijken (de Vlag was al verbrand!) en het schip en de bemanning over te geven.

 

De bemanning werd edelmoedig behandeld.  De officieren hadden al hun kleding en bezittingen aan boord verloren, en de Engelsche officieren hielpen de Bataafsche officieren met het meest essentiële.

 

Kapitein Van Rijsoort was overleden en de Luitenant-Commandant Musqetier was verbrand aan zijn gezicht.

 

De lyste der dooden en geblesseerden aan boord der in 's vyands magt gevallen Schepen, vermeld dat aan boord van de Hercules van de intotaal 450 manschappen aan boord, 22 Onder-Officieren en gemenen onder de dooden waren te betreuren en 25 Onder-Officieren en gemenen gewond waren.

 

In totaal werden er geschat zo'n 3000 Hollandsche krijgsgevangenen gemaakt waaronder 147 officieren krijgsgevangenen genomen door de Britten waaronder Thomas Hendrik.

 

De krijgsgevangen Hollandsche officieren waren verdeeld en gehuisvest in logementen of particuliere huizen in de volgende plaatsen:

  • 87 man in Ashford (ten zuiden van Canterbury)

  • 33 man in Eye (ten noorden van Peterborough)

  • 19 man in Peterborough

  • 7 man in Hambledon (ten noorden van Portsmouth)

  • 1 man in Bath nabij Bristol

Krijgsgevangen onderofficieren, matrozen en soldaten waren echter in verschillende plaatsen in gevangenissen en voor kustplaatsen in zogenaamde 'Prison-ships' op de rede of in de haven gevangen gezet en hadden daar vanzelfsprekend veel minder vrijheden.

 

De laatste krijgsgevangenen zouden pas na 1800 worden uitgewisseld, omdat er niet veel Engelse krijgsgevangenen waren gemaakt.

 

OP 31 augustus geeft de Britse Admiralty order om het het prijsgenomen Hollandse oorlogschip Hercules om te dopen met de naam Delft. "The Hercules to be registered as a 3rd rate by the name of the Delft"

 

Het omdopen van een scheepsnaam van een vreemd oorlogsschip betekende in feite, dat de Admiralty, uit groot respect voor de geweldige weerstand van de bemanning van de Delft tegen een zeer grote Britse overmacht, hiermee kapitein Verdooren, zijn officieren en manschappen wilde eren, memoreren en voort laten leven.

 

In 1799 werd de nu tot Delft omgedoopte Hercules in Britse dienst omgebouwd en ingericht voor het vervoer van militaire troepen, en in 1802 geheel onttakeld en verbouwd tot 'Prison-ship'.

In 1822 werd het schip als 'Breakwater' afgezonken voor Harwich.

 

In het archief van de High Court of Admiralty (HCA) aanwezig in het Public Record Office (PRO) te Londen,  zijn nog scheepspapieren (Prize-papers)  aanwezig van de door de Britten veroverde Nederlandse oorlogsschepen in de periode 1795-1800. (Zie artikel)

 

Het oorspronkelijke linieschip de Delft verging in deze slag, op de Delft hadden zich  heldhaftige taferelen afgespeeld.

 

Het oorspronkelijke linieschip de Delft wordt momenteel gereconstrueerd op een werf in Rotterdam.   Op deze werf bevindt zich ook een kleine expositie waar zich een model van de Hercules is opgenomen.

Link naar de website van Scheepswerf  'De Delft':  http://www.dedelft.nl

 

Noot:

Een Linieschip of schip van linie, was een grote, zware driemaster met bijzondere vaareigenschappen met minimaal 50 stukken geschut, verdeeld over meerdere dekken.   De taken van zo'n schip waren: schip van oorlog, konvooivaart en kaapvaart.

 

Verscheidene internet bronnen, de belangrijkste: http://www.maritime-scotland.com/camperdown.html

 

Afbeelding boven: kaart "Kamperduin"   (bron: niet bekend)

1796: De Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.) wordt genationaliseerd.

 

1797: Oostenrijk doet ten gunste van Frankrijk afstand van de Oostenrijkse Nederlanden (Verdrag van Campo Formio).

 

Zoon Henricus Wilhelmus Eduardus, geboren op woensdag 4 maart 1801 in Amsterdam, en werd gedoopt in de Hervormde Westerkerk op zondag 29 maart 1801.

 

In 1801 was Thomas Hendrik geëmbarkeerd op het fregat "de Eendragt" wederom onder aanvoering van Admiraal De Winter.

's-Lands schip Eendracht (1797-1803) Zeilende 3 Januari 1802 uit Goereee bestemd voor NOI

Afbeelding: 's-Lands schip Eendracht (1797-1803)

Nederlands Instituut voor Militaire Historie   [001095]

 

1802: Vrede van Amiens - einde Tweede Coalitieoorlog tussen Frankrijk, Spanje en de Bataafse Republiek tegen Groot Brittanie.

 

 

Op 2 november 1802 was Thomas Hendrik 1e Lieutenant bij het 1e Bataillon Mariniers;   Daarna bij het Depot der Oost-Indiesche Troupes. (ik moet verifiëren of dit overeen komt met "Troependepôt voor Indië en de Kaap te Hoorn." indien dit zo is dan was hij op dat moment inderdaad gelegerd in Hoorn

 

Dochter Sophia Catharina Petronella van der Smitte, geboren op woensdag 26 januari 1803 in Hoorn (Nederland). Zij  werd gedoopt op dinsdag 22 februari 1803 in Hoorn (Nederland).  

 

Zoon Frederik Alexander Constantijn, geboren op 14 mei 1805 te Hoorn (Noord-Holland).

 

1806: Nederland wordt een Koninkrijk onder Lodewijk Napoleon.

 

1806: Lodewijk Napoleon verheft Den Haag bij Koninklijk Besluit tot stad.

 

 

Op 28 Juli 1806 wordt Thomas Hendrik "geïncorporeerd" bij het 7de regiment Infanterie van Linie, daarna is hij overgegaan bij het 2de Regiment Jagers en vervolgens bij het 8ste Regiment van Linie op 11 Mei 1807.

 

17 Juli 1807: Beleg van Colberg (kaart) - Colberg was een vesting in handen van het Pruisisch Leger onder leiding van August von Gneisenau / Nettelbeck.

 

 

Zoon Carel August Ferdinant wordt geboren op dinsdag 5 januari 1808 te Delft en aldaar ook gedoopt op zondag 7 februari in de Nieuwe Kerk.

 

4 december 1808: Thomas Hendrik is gepensioneerd op 44 jarige leeftijd (althans voorlopig zoals later zal blijken) aldus de stukken bij het Nationaal Archief (Toegangsnummer 2.01.37 - Ministerie van Oorlog - Nominative Staat der in het 4e kwartaal 1808 verleende tractementen van Retraite, halve Retraite en Reforme aan Officieren en  ... Retraite en Reforme aan Onder Officieren .... en soldaten. - Behoort tot 't Ministerie van aanschrijving aan de ... van Oorlog.   ...  30 Januarij 1809  No. 25.)

 

Hij is dan 1e Lieutenant bij het 4e Regiment Infanterie, met ingang van 16 Dec. 1808 is het "Montant van het Jaarlijks beloop" 400 gulden.

 

 

21 augustus 1809: Thomas Hendrik neemt wederom dienst na kortstondig met pensioen geweest te zijn, nu echter in Hollandsche dienst bij het 9de Regiment van Ligne.

 

Zoon Willem August Frederik van der Smitte wordt geboren op zondag 19 november 1809 in Amsterdam en gedoopt op woensdag 20 december 1809 in Amsterdam.

 

1810: Koninkrijk Holland wordt ingelijfd bij Frankrijk

 

Bestemming en reorganisatie van het Hollandse leger na de inlijving van Holland bij het Keizerrijk, samengesteld door (Gérard A. Geerdts auteur van Samenwerking en Confrontatie)

Oude naam

Nieuwe naam of bestemming

 De Garde van de Koning:

 
  •   1ste en 2de Compagnie Garde du Corps. (Lijfwacht van de koning)

  •   Gevoegd bij de regimenten grenadiers van de Keizerlijke Garde

  •   3de en 4de Compagnie Garde du Corps.

  •   Verdeeld over de Infanteriekorpsen van de keizerlijke Garde

  •   Het regiment Grenadiers te voet

  •   2de Regiment Grenadiers te voet van de Keizerlijke Garde. (vanaf 19 mei 1811: 3de Regiment)

  •   1ste regiment Garde Cavalerie

  •   2de regiment Chevau-légers Lanciers van de Keizerlijke Garde (genaamd 'De Rode Dragonders')

  •   Garde Artillerie

  •   Lichte Artillerie

 

 De Infanterie:

 
  •   1ste Regiment Jagers en 1ste Bataljon van het 6de Regiment Infanterie van Linie

  •   33ste Regiment Lichte Infanterie

  •   De overige regimenten infanterie van linie (2 t/m 8, het 9de werd opgeheven)

  •   Zij zullen de nieuwe 123ste, 124ste, 125ste en 126ste regimenten Infanterie van Linie vormen. Elk regiment heeft 4 bataljon, elk à 6 compagnieën.

  •   Infanterie Veteranen

  •   11de Bataljon Veteranen

 

Later is Thomas Hendrik in Fransche dienst (het 9de Regiment Infanterie is dan opgeheven na de inlijving) bij het 125e regiment van Ligne op 22 September 1810 als 1ste Lieutenant, daarna bij het 12de Battaillon Veteranen  (10 December 1810).

 

1811: Invoering van de burgerlijke stand, kadaster en dienstplicht (conscriptie).

 

1811: Napoleon bezoekt Den Haag en verleent het als "bonne ville de L'Empire" een wapen.   

 

1812: Keizer Napoleon Bonaparte I trekt Rusland binnen. Van de 15.000 Hollandse dienstplichtigen keren slechts enkelen terug. Keizer Napoleon Bonaparte I laat 40.000 paarden vorderen uit Holland en laat bekend maken dat in het jaar 1813 een nieuwe dienstplicht (conscriptie) in zal worden gevoerd. Alle mannen tussen de 20 jaar en 60 jaar moesten zich melden voor de samenstelling van een Nationale Garde van 80.000 man. De hogere klassen protesteerde heftig toen de regering in april de oprichting van de Gardes d'Honneur, een erecorps, bekend maakte, hierin was de dienstplicht niet afkoopbaar. De Hollanders komen in opstand tegen deze dienstplicht van Keizer Napoleon Bonaparte I.

 

1813: Frankrijk maakt begin 1813 bekend dat alle mannen tussen de twintig en zestig jaar zich moeten melden voor de samenstelling van een nationale garde van 80.000 man.

 

 

16, 18 en 19 Oktober 1813: Slag bij Leipzig (Volkerenslag)

 

Thomas Hendrik was bij deze slag aanwezig (Waarschijnlijk als 1ste Luitenant)- Was de grootste slag in de Napoleonistische oorlogen, er waren in totaal circa 560.000 soldaten afkomstig uit 10 landen op het slagveld met een oppervlak van ongeveer 10 vierkante kilometer, het werd een enorm bloedbad en van de ergste nederlagen voor Napoleon, en beklonk het lot van zijn keizerrijk. 

De Fransen verloren 60.000 man aan doden, gewonden of krijgsgevangenen, 325 kanonnen en 28 adelaars/vaandels) 

De Geallieerden verloren tezamen 70.000 man. 

Het leger werd geteisterd door cholera en tyfus.  De oorlog zou zich richting Frankrijk verplaatsen.

 

The Battle of Hanau

 

30-31 Oktober 1813: Slag bij Hanau Thomas Hendrik was bij deze slag aanwezig als Kapitein (bevorderd op 28 Oktober vlak voor de aanvang of tijdens de eerste dagen van opbouw van deze slag) - Deze slag werd gewonnen door Napoleon. 

Tijdens een van deze laatste twee veldtochten raakte Thomas Hendrik opnieuw gewond, deze keer aan zijn linkerbeen door twee lanssteken.

 

Afb: The campaign of Leipzig forced Napoleon to retire to the west of the Rhine, in the course of which he defeated a force of Germans near Frankfurt. Painting by Emile-Jean-Horace Vernet. (bron: niet bekend)

1813: In november trekken de Franse troepen zich terug, op 30 November landt Willem van Oranje in Scheveningen en wordt tot soeverein vorst uitgeroepen.

 

1814: Vrede van Parijs.

 

1814: Den Haag wordt koninklijke residentie, Amsterdam hoofdstad.

 

 

In dezelfde rang neemt Thomas Hendrik demissie in den Fransche dienst op 7 Augustus 1814.  en zal weer in Hollandse dienst komen.

 

1815: Napoleon Bonaparte ontsnapt van Elba en brengt nog eenmaal een groot leger op de been, de Slag bij Waterloo wordt beslecht op 18 juni 1815 door de Nederlanders, de Engelsen en de Pruisen.

Het Weens Congres voegt Nederland en België samen, het nieuw gevormde Koninkrijk der Nederlanden heeft twee hoofdsteden, te weten Amsterdam en Brussel.

 

 

Dochter Wilhelmina Sophia Catharina werd geboren op dinsdag 30 mei 1815 om half tien 's morgens te delft, bij de aangifte waren als getuige aanwezig: Willem Eykenbroek, 41 jaar oud, Kapitein wonende in Delft aan het Oude delft wijk 3 N 62 en Bartholomeus Theodorus van Heel, 26 jaar oud, 2de Lieutenant bij de Marine wonende in Delft aan het Oude Delft wijk 1 N 75.

 

Volgens de  geboorte akte van zijn dochter was hij in 1815 "1e Lieutenant bij het 29ste Battaillon Infanterij Landmilitie thans bij de Armée en woonde aan het Oude Delft Nr. 75 (Wijk 1) in Delft, bij het overlijden van Catharina woonde hij waarschijnlijk in 's-Gravenhage, en was hij Kapitein op non activiteit.

 

 

Oude Delft 75 (Hoek Poppesteeg): een huis met allure nu bekend als Huis Portugal >>

(bron: http://www.duwo.nl) is nu verbouwd tot een "guesthouse"

 Oude Delft 75. Foto: René Verleg

Huis Portugal (foto Comité OMD Delft)

Huis Portugal 2004 (foto Comité OMD Delft)

 

In oorsprong groot woonhuis, ontstaan door samenvoeging van 16de-eeuwse panden. Voorgevel in Empirestijl, circa 1800. Lodewijk XIV-stijlkamer: de 'Ambonkamer' uit 1738, met betimmeringen van Ambonees hout en fraai stucplafond. In 1917 in gebruik genomen door de Afdeling Decoratieve Kunst van de Technische Hogeschool waartoe verscheidene historische bouwfragmenten werden aangebracht. Na verbouwing in 2002-2003 in gebruik voor de tijdelijke huisvesting van gastdocenten aan TU en IHE.

 

Tijdens de landelijke open monumentendag 2004 was dit huis te bezichtigen.

Leeskamer in het Huis Portugal. Oude Delft 75, Delft; Fotograaf: onbekend; Locatie: Delft; Datering tussen : 1900 en 1925; Inventarisnummer: 2004054 (uit de collectie TU Delft)

 

Zoon, Jean Charles Louis, geboren omstreeks 1814/1816 te Hesdin (Frankrijk!)

 

Op 12 Mei 1816 is Thomas Hendrik Plaats Majoor der 2e Klasse bij het garnizoen Amersfoort volgens het boek "Plaatselijke Kommandanten en Plaats Majoors" (Nationaal Archief: toegang# 2.13.06 Inventaris# 167 folio 8)

 

1816: De eerste stoomboot vaart Nederland binnen op 10 juni bij Den Helder.

 

 

Volgens ditzelfde boek folio 24: Op 21 december 1818 treedt Thomas Hendrik nog steeds in de rang van Kapitein in functie als PlaatsMajoor 2e klasse bij het garnizoen Gent.

 

Noot:
Volgens het "Woordenboek der Nederlandsche Taal" Twaalfde deel; Eerste stuk (P-Pletseren) bewerkt door G.J. Boekenoogen en J.H. van Lessen; 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff; Leiden:A.W. Sijthoff's UITG. Mij N.V.\ Druk: 1931 op Kolom / Pagina 2132:

 

-- Plaatsmajoor, soms ook in den oorspronkelijk Franschen vorm major de place, eertijds als naam van een niet-commandeerend hoofdofficier in eene garnizoensplaats of vesting, met administratieve zorgen voor den dienst belast; ook grootmajoor en sergeant-majoor genoemd. Soms ook als naam van den ondermajoor: plaatsmajoor van de tweede klasse. Thans verouderd.

9 maart 1824: Oprichting van de Nederlandse Handel-Maatschappij (NHM)

De doelstelling was expansie van handel en industrie, in voortzetting van wat tijdens de Franse overheersing van 1795 tot 1813 was ingezet. De NHM was een import en export bedrijf dat bestaande handelsrelaties moest uitbouwen, en nieuwe handelskanalen moest aanboren.

Door de verbondenheid met de Nederlandse regering speelde de NHM een belangrijke rol in het ontwikkelen van de handel tussen de Nederlanden en Nederlands-Indië. Meer...

 

 

1825: Grote overstroming van der Zuiderzee

 

1825: Begin van de Java-oorlog.

 

1825: Eerste stoommachine in Den Haag in gebruik.

 

1830: In augustus breken er relletjes en plunderingen uit in Brussel. België wordt een zelfstandige staat. Op 4 oktober wordt een zelfstandige Belgische staat uitgeroepen.

 

1830: Het zogenaamde Cultuurstelsel wordt door Nederland ingevoerd op het eiland Java.

 

1831: Leopold van Saksen-Coburg wordt gekozen tot Koning der Belgen.

 

1831: Augustus - Tiendaagse veldtocht van een Nederlands leger tegen de Belgen, de Nederlanders moeten zich terugtrekken nadat een Frans leger de Belgen te hulp schiet.

 

1832: Den Haag - Cholera-epidemie

 

 

Volgens het boek "Overlijden 1834" met overlijdensregistraties van 's-Gravenhage van 1834 (te bezichtigen in het Nationaal Archief), overlijden zowel Thomas Hendrik als Catharina in dit jaar.

 

Catharina van den Honard overlijdt op 55 jarige leeftijd op 6 februari 1834, volgens de akte (# 141) zij is dan woonachtig in Wijk D 243 (welke straat/huis dit is moet nog uitgezocht worden), haar ouders zijn volgens deze akte niet bekend en beiden overleden.

 

Thomas Hendrik overlijdt op 22 mei 1834, op zesenzestig jarige leeftijd, echter dit zou betekenen dat hij geboren zou zijn in 1767, wat in strijd is met de gegevens die ik eerder heb kunnen achterhalen uit Militair registratie bronnen namelijk het geboorte jaar 1774, ik ga ervan uit dat de militaire bronnen betrouwbaarder zijn, ik weet niet of er bij de registratie van het overlijden bijvoorbeeld een geboorte akte overlegd moest worden, echter ik weet ook niet of dat het geval was bij militaire registraties, maar dat zou voor mij aannemelijker zijn, in dit geval zou Thomas Hendrik de leeftijd van 59 jaar bereikt hebben en niet de 66 jaar zoals in de akte vermeld is..

 

Transcriptie van Pagina 94, #556 : Linker Pagina (Rechter is genummerd 95)

556

Heden den Vierentwintigsten Mei Achttienhonderd Vier 
En dertigs Voormiddags ten tien ure, Compareerden voor
Ons Mr. GLH Hooft, Wethouder, Officier van den
BS der stad’s ’s-Gravenhage, Provincie Zuid Holland. Hendrik de Nijs, oud VierenZestig Jaren en Johannes Hermanus
Beck(s), oud ZesenDertig jaren bidders beiden wonende alhier
Dewelke verklaard hebben, dat Tomas Hendrik va(o)n der
Smitte, Kapitein en gewezen PlaatsMajoor te Gend, gewoond hebbende alhier
Op den twee en twintigsten des morgens ten halfvier ure, is overleden
In het huis Wijk H 79 in den ouderdom van ZesenZestig jaren, -
Geboren alhier  Weduwnaar van Catharina van den Hoonardt,
zoon van Antonius Joseph van der Smitte en van Cornelia Philippina
van der Mijlle, beiden overleden. -
Wij hebben hiervan deze akte opgemaakt en na voorlezing ondertekend
Met de comparanten
(getekend) H. de Nijs  G.L.H. Hooft  J.H. Becks

 

De referentie "het Huis Wijk H 79" verwijst naar een woonhuis aan de Dennenweg, nu de Denneweg nummer 132 zoals wij die nu kennen aldus de concordans op wijkletter en -nummer in het Haagse bevolkingsregister.

 

Hieronder een 'selectie' van een kaart zoals te bekijken op de site van het Haags Gemeente Archief, aan deze kaart uit 1843 (en anderen van die tijd0 kan men goed zien dat deze wijk nogal wat veranderingen heeft ondergaan.  Het gebouw aangeduid als nummer "3" was "het paleis van Z.M. Koning Willem II".  Het gebouw aangeduid als nummer "2" was het "paleis van Z.M. in  het Bosch" .. te herkennen is onder andere de Koninginneweg en het "kanaal naar Scheveningen" vandaag de dag vinden we hier de Koninginnegracht.  Maar ook de Noordsingelsgracht en de Hoogewal, hier vinden we de huidige Mauritskade.  Hier niet te zien maar wel op de volledige kaart is dat de huidige koninklijke stallen op het moment van vervaardiging van deze kaart niet bestonden, dat gebied was allemaal nog de "Princessentuin" van het paleis aan het Noordeinde.

Op de site van het Haags gemeente archief Klik op "kaarten en plattegronden" en zoek op jaartal, op de gevonden kaarten kan ingezoomd worden, ik vond er (vele) verrassende zaken, en vele straatnamen zoals we die nu kennen kunnen verklaard worden aan de hand van de oude benamingen van oude objecten en / of gebieden.  Echt de moeite waard om eens te bekijken!

 

 

Bron: Haags Gemeente Archief  Kaarten en Plattegornden

»  Kaart van 's-Gravenhage met randtaferelen uit 1843. Noordwest boven links boven titel en jaartal, links onder in apart kader legenda, midden onder schaalstok, rechts onder in apart kader legenda, rechts boven Noordwijzers, aan alle zijden randtaferelen. Links onder kaart Het Plan getekend door Z. Reijgers Stads Architect en de Gebouwe door P. Bretta te 's-Gravenhage., midden onder kaart Uitgegeven door A.H. Bakhuyzen, daaronder Gedeponeerd, rechts onder kaart Gegraveerd door J.C. Zurcher.

Inventarisnummer: z.gr. 0019; Vervaardiger: Zurcher, J.C.; Datum van vervaardiging: 1844; Plaats van vervaardiging:  's-Gravenhage; Uitgave: Bakhuyzen, 's-Gravenhage; Afmetingen (h x b): 630 x 540

Een miniatuur van de gehele kaart >>

 

Huisadressen in Den Haag (bron Bevolkingsregister Den Haag)

Tot 1859 werd een huisadres in Den Haag niet aangeduid met een straatnaam en een huisnummer, maar met een wijkletter en een huisnummer.  Een huis in de Keizerstraat had bijvoorbeeld het adres "G 270" omdat de Keizerstraat binnen wijk G (Scheveningen) viel. " S 395" was het adres van een huis in de Spuistraat en "S 77" dat van een huis in de Wagenstraat, omdat beide straten binnen de wijk "S" lagen.

In 1858 besloot de gemeenteraad dit systeem te veranderen in het moderne straatnamensysteem.

Ten behoeve van de administratie maakte men een vergelijkend overzicht (een zogenaamde concordans) waarin de oude en nieuwe aanduidingen naast elkaar staan.  Het staat thans op een microfiche bij het bevolkingsregister 1850-1861. De concordans vormt een belangrijke schakel bij tweeërlei onderzoek.

Wie de geschiedenis van een huis uitzoekt, vindt er het adres dat het huis in de eerste helft van de 19de eeuw had en kan zo het onderzoek in de administratie van die tijd voortzetten.  Ten tweede kan ieder die op een adres stuit dat volgens het oude systeem alleen maar een wijkletter en -nummer geeft, via dit register erachter komen wat het moderne adres zou moeten zijn.

 

Betovergrootouders van der Smitte - geboren in Nederland, vertrek naar Indië - Werkzaam in het Cultuurstelsel:

 

Via verschillende bronnen lijkt het zo te zijn dat de zoon van Thomas Hendrik, mijn Betovergrootvader Frederik Alexander Constantijn van der Smitte is.  Hij werd geboren op 14-05-1805 te Hoorn in Nederland.   Mijn Betovergrootmoeder was Johanna Wilhelmina Slootman zij werd omstreeks 1832 geboren op een mij onbekende plaats.

 

Zij trouwden op 13-08-1849 te Pekalongan in Nederlands Indië.

 

Uit bovenstaande en een Folio uit het Indische Ambtenaren Stamboek, blijkt dat mijn Betovergrootvader Frederik Alexander Constantijn op een gegeven moment vanuit Nederland is vertrokken richting de Oost.   Hij is op 'den 20en Mei 1827' in Nederlands Indië is aangekomen, mogelijk alleen maar meer waarschijnlijk met meerdere familieleden, broer(s), zuster(s) en/of neef(/neven) en/of nicht(en).

 

Frederik Alexander Constantijn overleed op 26-09-1854 in Poerworedjo -destijds ook wel bekend als Bagelen- in Nederlands Indië.  Het is mij niet bekend wanneer Johanna Wilhelmina overleed.

 

Uit het Stamboek Ambtenaren boek G folio 28 in te zien bij het Nationaal Archief, is op zijn Folio te zien wat hij als ambtenaar deed.  Men hield de functie bij ("kwaliteit") en eventuele aanmerkingen, als ook waar eventuele veranderingen werden gepubliceerd ("kennisgeving").  Dit folio is jammer genoeg niet altijd goed te lezen.

 

Gezien de aanvang van het folio moet ik aannemen dat hij sinds zijn aankomst niet altijd ambtenaar is geweest.  De gegevens zijn opgetekend vanaf  omstreeks 1848.

 

Kinderen:

Voor de relatie met Johanna Wilhelmina had hij een relatie met Helena Carels, zij werd geboren omstreeks 1808, zij trouwde op 40 jarige leeftijd in 1848 met  Frederik Alexander Constantijn die toen 43 jaar oud was, echter zij kregen al eerder samen kinderen.  Uit deze relatie werden de volgende kinderen geboren:

  1. Dochter Louisa Catharina, geboren zondag 14 juli 1833 in Rembang (Toeban), zij huwde op 19 jarige leeftijd op zaterdag 28 augustus 1852 met de 24 jarige Frederik van Rhijn (geboren op maandag 4 augustus 1828 in Oengaren, zoon van Wouter van Rhijn en Angeneta Dorothea Siket), zij overleed op dinsdag 29 oktober 1895 in Koeningan op 62 jarige leeftijd en is aldaar ook begraven, Frederik was bij haar overlijden gepensioneerd zoutverkooppakhuismeester te Koeningan en overleed op73 jarige leeftijd in Koeningan en is aldaar ook begraven.

  2. Dochter Sophia Wilhelmina , geboren op dinsdag 7 maart 1837 te Kediri, zij trouwde op 30 jarige leeftijd op dinsdag 16 juli in Koeningan met George Lodewijk Lütgens (geboren omstreeks 1827, zoon van Hendrik Lütgens en de indische vrouw Poengoet)  als getuigen waren aanwezig: Willem Carel George Lodewijk Spangenberg (ambtenaar op wachtgeld) en Jonkheer Johann George Otto Stuart von Schmidt auf Altenstadt (ambtenaar ter beschikking bij de landelijke inkomsten en kultures).  George Lodewijk was employee bij de thee onderneming Tjareng, district Talaga en wonende aldaar.  Sophia Wilhelmina overleed op dinsdag 12 oktober 1909 in Cheribon.

  3. Dochter Henriette Jeannette, geboren op woensdag 1 mei 1839 in Doro (residentie Pekalongan), aangifte werd gedaan op donderdag 2 mei 1839, bij deze aangifte waren als getuigen aanwezig: Johannes Carolus Engelbertus Westhoff en Johannes Wilhelmus Toorop.  Bij de aangifte is abusievelijk vermeld "Helena Manuel".  Bij besluit van de raad van Justitie te Semarang van 10 november 1847 nr. 724, dient de naam van de moeder van het kind te worden verbeterd in die van Helena Carels.  Henriette Jeannette was in 1910 en ook nog in 1920 van beroep Hotelhoudster waarschijnlijk in Koeningan.  Zij overleed op 9 mei 1921.

  4. Dochter Wilhelmina Elizabeth , geboren op zaterdag 6 juni 1840 in Doro (residentie Pekalongan), aangifte werd gedaan op maandag 6 januari 1840, bij deze aangifte waren als getuigen aanwezig: Johannes Carolus Engelbertus Westhoff en Jacobus Gerrit Springer.  Bij de aangifte is abusievelijk vermeld "Helena Manuel".  Bij besluit van de raad van Justitie te Semarang van 10 november 1847 nr. 724, dient de naam van de moeder van het kind te worden verbeterd in die van Helena Carels.  Wilhelmina Elizabeth overleed op 11 juli 1910 te Koeningan (Tjiboeboer Cheribon).

  5. Zoon Henrij Carel Lodewijk, geboren op donderdag 27 januari 1842 te Kedongwoenie (Pekalongan), aangifte werd gedaan op vrijdag 28 januari, bij deze aangifte waren als getuigen aanwezig: Frederik Alexander Constantijn van der Smitte, Johannes Carolus Engelbertus Westhoff en Jacobus Gerrit Springer.  Moeder helena woont ten tijde van de aangifte ten huize van de vader, en de vader erkent het kind voor de zijne.  Bij de aangifte is abusievelijk vermeld "Helena Manuel".  Bij besluit van de raad van Justitie te Semarang van 10 november 1847 nr. 724, dient de naam van de moeder van het kind te worden verbeterd in die van Helena Carels.  Henrij Carel Lodewijk overleed net 3 maanden oud op zaterdag 14 mei 1842.

  6. Zoon Jan Carel Lodewijk, geboren op zaterdag 23 december 1843 in Aschberg (residentie Pekalongan), aangifte werd gedaan op disndag 26 december, waar bij als getuigen aanwezig waren: Jean André Bovij en Johannes Carolus Engelbertus Westhoff. ten tijde van de aangifte waren vader en moeder ongehuwd en de vader erkent het kind voor de zijne.  Bij de aangifte is abusievelijk vermeld "Helena Manuel".  Bij besluit van de raad van Justitie te Semarang van 10 november 1847 nr. 724, dient de naam van de moeder van het kind te worden verbeterd in die van Helena Carels.  Jan Carel Lodewijk was van beroep 1e commies op het residentiebureau te Palembang en vanaf 1905 gepensioneerd.  Jan Carel Lodewijk overleed op 63 jarige leeftijd op 11 maart 1907 te Cheribon en werd begraven in Koeningan.

  7. Dochter Helena Carolina, geboren op dinsdag 4 april 1848 in Pekalongan.

Uit het huwelijk met Johanna Wilhelmina Slootman werden de volgende kinderen geboren:

  1. Zoon Frederik Willem Constantijn, geboren op woensdag 13 maart 1850 te Pekalongan, van de geboorte werd aangifte gedaan op vrijdag 15 maart en hierbij waren als getuigen aanwezig: Frederik Alexander Constantijn, Johannes Carolus Engelbertus Westhoff en Jacobus Springer.  Frederik Willem Constantijn overleed op 47 jarige leeftijd te Soekaboemi.  Frederik Willem Constantijn had een relatie met een Indische vrouw Raina.

  2. Zoon Dirk Carel Auguste Francois, geboren op 9 oktober 1851 te Poerwokerto (Banjoemas) en gedoopt op dinsdag 29 juni 1852 in Poerwokerto.  Hij was 1e klerk assistent op het residentie kantoor te Koeningan, en huwde met de 21 jaar oude Carolina Catharina Hendrika Slootman (geboren op maandag 12 februari 1855 te Tjamis (Cheribon) en gedoopt op zondag 4 april 1858 te Cheribon; dochter van Gerrit Arnoldus Slootman en Gesina Philippina van der Knaap) op 24 jarige leeftijd  op maandag 24 april 1876 te Cheribon.  Dirk Carel Auguste Francois overleed op zaterdag 25 januari 1902 in Koeningan op 50 jarige leeftijd.

  3. Dochter Frederika Adriana Catharina, geboren op vrijdag 3 november 1854 te Pekalongan, aangifte werd gedaan op zaterdag 4 november en hierbij waren als getuigen aanwezig: Bernhardus Josephus de Cleene, Johannes Carolus Engelbertus Westhoff en Jacobus Gerrit Springer.  Vader Frederik Alexander Constantijn was enkele maanden voor haar geboorte in september 1854 overleden.  Zij werd geboren ten huize van Catharina Elisabeth Herlij, deze vrouw was 75 jaar oud en weduwe van Godfried Strielack.  Frederika Adriana Catharina werd net 11 maanden oud en overleed op woensdag 10 oktober 1855.

 

1830: Het cultuurstelsel wordt ingevoerd. Landbouwers in Indië werden voortaan verplicht 1/5 van hun grond af te staan voor de verbouw van 'gouvernementsproducten'. Ze konden eventueel tegen betaling verplicht worden de grond maximaal 66 dagen per jaar te bewerken. De in 1824 opgerichte N.H.M. (Nederlandse Handel Maatschappij) kochten de gouverneursproducten en exporteerden ze naar Nederland waar ze op veilingen verder werden verhandeld. De N.H.M. verkreeg op deze manier een voordelige positie op de handel (koffie, suiker, enz.) uit Indië. De oprichting van de N.H.M. en het invoeren van het cultuurstelsel redde Nederland wel van het bankroet.

 

1838: Het Burgerlijk Wetboek wordt ingevoerd op 1 Oktober.

 

1838: Den Haag - Stichting van het Gymnasium Haganum

 

1839: De eerste Nederlandse spoorweg wordt in gebruik genomen.

 

1839: Koning Willem I erkend in eerste instantie de afscheiding van België niet, in dit jaar komt een eindverdrag tot stand. Willem I blijft groothertog van Luxemburg.  Limburg en Luxemburg worden wel opgedeeld tussen Nederland en België.

 

1840: Het gewest Holland wordt opgesplitst in Noord- en Zuid-Holland.

 

1848: De Tweede en de Eerste Kamer stemmen in met de Ontwerp grondwet op gesteld door een staatscommissie onder leiding van Johan Rudolf Thorbecke.

 

Frederik Alexander Constantijn begon waarschijnlijk als Opziener der Tweede klasse bij de zogenaamde Indigo-Kultuur, werd al gauw Opziener van de "Braziliaanse Koffijbereiding", in dat zelfde jaar nog werd hij benoemd tot Assistent Derde Klasse bij de Indigo kultuur, wederom in datzelfde jaar staat opgetekend dat dat per 2 januari 1849 het radicaal van .... ambtenaar bezit.

 

In Augustus 1849 wordt hij ontheven van der verder vervulling der betrekking van Opziener bij de Braziliaanse koffijbereiding, maar is is echter blijkbaar nog steeds Assistent Derde Klasse bij de Indigo-Kultuur.

 

In Mei 1851 werd hij overgeplaatst van Pekalongan naar Banjoemaas, en hem om een of andere reden f 25,- per maand wachtgeld toegekend.

 

In Oktober 1852 werd hij benoemd tot Assistent tweede klasse bij de Indigo-Kultuur idem op f 250,- per maand.

 

In Juli 1853 werd hij uit 's lands dienst ontslagen, de gewezen opziener bij de Braziliaanse koffijbereiding in de residentie Cheribon,

 

In Januari 1854 werd hij met goedkeuring overgeplaatst naar Bagelen (Poerworedjo), waar hij zoals eerder vermeld in september van datzelfde jaar overleed.

 

Overgrootouders van der Smitte - geboren in Nederlands Indië:

 

Via een uittreksel van de Persoonskaart van mijn Grootmoeder E.A. Hetharia (via het CBG), heb ik kunnen achterhalen dat mijn Overgrootvader Frederik Willem Constantijn (Frits) van der Smitte is geboren op woensdag 13 maart 1850, zoon van Frederik Alexander Constantijn van der Smitte en Johanna Wilhelmina Slootman.

Van de geboorte is aangifte gedaan op vrijdag 15 maart 1850. Bij de aangifte van de geboorte van Frederik Willem Constantijn waren de volgende getuigen aanwezig: Frederik Alexander Constantijn van der Smitte (1805-1854), Johannes Carolus Engelbertus Westhoff (1806-1906) en Jacobus Gerrit Springer (1812-1912).

 

Frederik Willem Constantijn is overleden op donderdag 24 juni 1897 in Soekaboemi, 47 jaar oud.

 

Van het reilen en zeilen van deze overgrootvader heb ik nog weinig terug kunnen vinden.  Ik moet het hier dus houden bij een relatie en kinderen.

 

Frederik Willem Constantijn begon een relatie met Raina (ook Rainah).

(Erkende) Kinderen van Frederik Willem Constantijn:

 

Met enige zekerheid kan ik naast mijn Opa, nog een aantal andere (erkende) kinderen achterhalen: 

  1. [misschien] Frederik Alexander Lodewijk van der Smitte, geboren op zaterdag 16 april 1870 in Muntok (Bangka). Frederik Alexander Lodewijk is overleden.

    Beroepen:
    vanaf 1903 1e Klerk Politiebureau
    vanaf 1910 Com. Res. kant. - Goeng. Soegih, Lampongs.
    vanaf 1920 Alg. Ontv. 3e kl. - Garoet
    vanaf 1930 Alg. Ontvanger 1e kl. - Tegal
    vanaf 1938 Gep. Alg. Ontvanger 1e kl. - Tegal
    vanaf 1941 Gep. Alg. Ontvanger 1e kl. - Tegal

  2. [waarschijnlijk] Wilhelmine van der Smitte, geboren op maandag 15 augustus 1870 in Batang.

  3. [waarschijnlijk] Francois Alexander Constantin van der Smitte, geboren op vrijdag 9 mei 1873 in Batang. Francois Alexander Constantin is overleden op woensdag 7 juli 1875 in Tegal, 2 jaar oud.

  4. [waarschijnlijk] Susanna Alijde van der Smitte, geboren op dinsdag 22 september 1874 in Batang.  Zij trouwde, 34 jaar oud, op donderdag 12 november 1908 in Redjang Lembong (Kepahiang) met Franciscus van der Driessche.

  5. Johan Willem (John) van der Smitte, geboren op maandag 1 april 1878 in Muntok (Bangka). John is overleden vr zaterdag 25 april 1936 in Buitenzorg (Nederlands Indië), 58 jaar oud.
    Beroepen:
    vanaf 1910 Klerk Rekenkamer - Wl. (Weltevreden) Parapattan, Gg. Tengah 16
    vanaf 1920 Com. Rekenkamer - Wl. (Weltevreden) Parapattan, Gg. Tengah 16
    vanaf 1930 Gep. Com. Rekenk. - Wl., Parapattan, Gg. Tengah 16 (of 18)

  6. Cato (To) van der Smitte, geboren op zondag 6 juni 1880 in Muntok (Bangka).

  7. Marie Christine van der Smitte, geboren op vrijdag 10 februari 1882 in Muntok (Bangka). Marie Christine is overleden op maandag 25 juli 1983 in Hilversum, 101 jaar oud.   Marie Christine trouwde, 29 jaar oud, op maandag 3 juli 1911 in Batavia (Ned. Indië) met Johannis Albert Bulham, 43 jaar oud.  Johannis Albert is geboren op zaterdag 11 april 1868 in Bandaneira. Johannis Albert is overleden op zaterdag 1 oktober 1927 in Batavia (Ned. Indi), 59 jaar oud.

  8. Sophia Catharina (Pieternel of Opie) van der Smitte, geboren op maandag 30 oktober 1882 in Muntok (Bangka) - Cheribon. Zij overleed op dinsdag 11 november 1980 in s-Gravenhage, 98 jaar oud.   Zij is begraven op zaterdag 15 november 1980 te s-Gravenhage, Nieuw Eykenduynen, kamperfoelistraat 2a.

    Beroep:
    vanaf 1920 Empl. onderl. Hulp - Wl (Weltevreden) Gg. Horning 238 of 288

  9. Frederik Alexander Constantijn (Alexander) van der Smitte, geboren op vrijdag 5 januari 1894 in Muntok (Bangka).  Zie verder "Grootouders - geboren in Nederlands Indië, het verlof in Nederland, de Tweede Wereld oorlog".

 

1852: Invoering van de Postzegel per 1 januari.

 

1859: De slavernij in Oost-Indië wordt afgeschaft.

 

1860: De Max Havelaar verschijnt, een roman van Eduard Douwes Dekker (Multatuli), dit is een aanklacht tegen de Nederlandse politiek zoals gevoerd in Nederlands Indië.

 

1864: De eerste paardentramlijn in Nederland, wordt voor het publiek geopend in Den Haag.

 

1870: Afschaffing van het zogenaamde Cultuurstelsel in Nederlands Indië.

 

1871: Nederland en Engeland sluiten een verdrag over Guinea en Sumatra.

 

1873: Uitbreken van de Atjehoorlog.

 

1877: De eerste telefoon wordt in gebruik genomen in Nederland.

 

1880: Geboorte van Prinses Wilhelmina.

 

1883: de vulkaan de Krakatau barst uit in 1883.

 

1890: Koning Willem III overlijdt op 23 november 1890, zijn tweede vrouw Emma von Waldeck-Pyrmont treedt op als regentes zolang Wilhelmina minderjarig is.

 

 

Grootouders - geboren in Nederlands Indië, het verlof in Nederland, de Tweede Wereld oorlog:

 

Mijn grootvader die ik nooit gekend heb, was Frederik Alexander (Alexander) Constantijn van der Smitte (*05-01-1894 Muntok - +25-05-1942 Tarsao (Burma Spoorweg)) mijn Grootmoeder Elisabeth Antoinette (Lies) Hetharia (*23-03-1899 + *PRIVACY FILTER*), zij trouwden op 03-11-1920.

 

Opa Lex is zijn ambtelijke carrière (bron: Nederlands Indië Stamboek Ambtenaren Deel U-1 - Folio 411, en zijn eigen handgeschreven Staat van Dienst) zeer waarschijnlijk begonnen bij de dienst Kustverlichting & Bebakening (waarschijnlijk een vuurtoren) in een technische functie, in 1912 werd hij lichtopzichter in Batavia. 

 

 [noot: deze dienst was een onderdeel van de dienst de "Dienst der Scheepvaart" (onder het Departement der Marine) en had drie poten - 1.) Dienst der Bebakening en Kustverlichting; 2.) Gouvernements-Marine, die ten dienste stond van het bestuur en de administratie om de verbindingen tussen de vele eilanden in stand te houden. De schepen konden geen grote aantallen mensen en grote hoeveelheden cargo vervoeren, daarvoor was de KPM beschikbaar. Veelal werden de schepen alleen buiten Java gebruikt. Ze dienden regelmatig als vervoersmiddel voor de Gouverneur-generaal. ; 3.) Dienst der Gewestelijke Vaartuigen; deze stonden ter beschikking van de gewestelijke en plaatselijke bestuurshoofden, vooral op Java.]

 

Afbeelding: Foto Frederik Alexander Constantijn van der Smitte [Privé collectie P.J.A. van der Smitte]

1894: Den Haag - Zware storm vernielt deel van de Scheveningse bommen-vloot (Bomschuiten).

 

1896: Den Haag - Scheveningse strandmuur en boulevard aangelegd.

 

1898: De eerste automobielen rijden in Nederland.

 

1898: Invoering van de Militaire Dienstplicht in Nederland.

 

1898: 5 september, inhuldiging van Koningin Wilhelmina.

 

1899: Den Haag telt ongeveer 200.000 inwoners.

 

1900: Introductie van de schrijfmachine bij de rijksoverheid.

 

1901: Invoering van de Leerplicht.

 

1901: Huwelijk van Wilhelmina met Hendrik van Mecklenburg-Schwerin.

 

1901: Opening van de Scheveningse Pier.

 

1903: De gebroeders Wright maken een eerste vlucht op 17 december, zeker 12 seconden lang bleef het vliegtuig in de lucht.

 

1903: Den Haag - Turfmarkt en deel van het Spui gedempt.

 

1906: Haagsche Korfbal Club ALO opgericht.

 

1907: Vervolg op de Haagse internationale Vredesconferentie van 1899.

 

1909: 30 april om 06:50 in Paleis Noordeinde in Den Haag: geboorte van prinses Juliana.

 

1909: Invoering nationale klokkentijd. 

1913: Den Haag - Opening Vredespaleis.

 

1913: Den Haag telt 300.000 inwoners.

 

1914: 28 juni 1914 - de moord op aartshertog-troonopvolger Frans-Ferdinand en zijn echtgenote, in Sarajevo door de Serviër Gavrilo Princip vormt volgens velen de directe aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog.  

 

1914: Begin Eerste Wereld Oorlog - Nederland mobiliseert het leger en blijft gedurende de hele oorlog neutraal.

 

 

In 1915 werd hij overgeplaatst van Batavia naar het kustlicht Tanjong (= Kaap) Kalean.

 

1917: Uitbreiding van het kiesrecht in Nederland.

 

1918: Einde Eerste Wereld Oorlog - de economie in Nederland heeft zwaar geleden.

 

 

Op 30 Juni 1918 werd hij wegens overgang naar 'particulieren dienst' eervol uit 's lands dienst ontslagen.

 

1918: Oktober - Mislukte revolutie poging door Pieter Jelles Toelstra en de SDAP, er komt massaal verzet van de Oranje gezinde tegenpartij.

 

1918: Najaar - Ongeveer 27.000 mensen (1 op de 250 Nederlanders) sterft aan de gevolgen van de Spaanse griep epidemie die over de gehele wereld woedt.

 

1918: De Duitse Kaiser Wilhelm II vlucht naar Nederland, hem wordt politiek asiel verleend.

 

Hij werd aangesteld als daggelder bij ’s Lands kas te Batavia dd. 8 Oktober 1918.   in Mei 1919 begon hij op proef bij de Directie Postspaarbank als Boekingsbeambte, eerst tijdelijk maar na drie maanden in vaste dienst, en weer drie maanden later maakte hij promotie tot Ambtenaar der 2e klasse.

Zeer waarschijnlijk heeft hij Oma Lies (Elisabeth Antoinette Hetharia dochter van Jozef Michiel Michael Hetharia (geboren 26-5-1874) en Henriette Pesch) hier ontmoet want zij heeft ook bij de Postspaarbank gewerkt.

>> Foto rechts: Opa van der Smitte trouwde op 26 jarige leeftijd met  de 21 jaar oude Lies op woensdag 3 November 1920 te Batavia.

Afbeelding: Huwelijks-foto Frederik Alexander Constantijn van der Smitte  en Elisabeth Antoinette Hetharia [Privé collectie familie van der Smitte]

1919: Vanuit Den Haag wordt de eerste radio-uitzending verzorgd voor Nederland.

 

1919: Invoering van de achturige werkdag, de Arbeidswet en Vrouwenkiesrecht.

 

1919: Oprichting Volkenbond in Genève - oprichting van een Permanent Hof van Internationale Justitie in het Vredespaleis te Den Haag.

 


De Groote Postweg in de richting van Meester Cornelis te Batavia ~1920 [bron: http://www.kitlv.nl - Image 7506]

 

1924: De KLM voert een eerste vlucht uit van Amsterdam naar Batavia.

 

 

In 1925 werkte hij als Commies bij de Postspaarbank te Weltevreden

 

Postspaarbank - Weltevreden (bron: KITLV)

 
 

Het lijkt erop dat terwijl hij in 1925 bij de Postspaarbank werkte, hij belast werd met de waarneming van de betrekking van tijdelijk 1e Commies  op het Centraal Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden, in 1926 werd hij waarnemend tijdelijk Hoofd Commies.

 

1928: Olympische Spelen te Amsterdam.

 

1928: Den Haag - Experimenten met verkeerslichten op de Laan van Meerdervoort.

 

1929: Beurscrisis op Wall Street - New York.

 

1929: Arrestatie en verbanning van Soekarno na opstanden en oprichting van de extreem nationalistische Partai Nasional Indonesia.

 

Wegens langdurige dienst wordt hem in 1928 langdurig (1 jaar) verlof verleend om naar Europa te reizen met ingang van 2 juni 1929 (later wordt dit aangepast naar 3 juli 1929).

 

In 1929 gaat het gezin F.A.C. van der Smitte voor de eerste maal met verlof naar Europa, Nederland.  Op 3 Juli vertrekt het gezin vanuit Batavia op de m.s. "Indrapoera" de reis duurt enkele weken, via aankomst in Marseille op 26 Juli (aldus de Scheepvaartvermelding in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, dd Zondag 28 Juli 1929 pagina 7, kolom 4/5 onder Scheepvaart passagiers).

 

Opa bezoekt tijdens dit verlof tevens in opdracht van de regering een machine fabriek, het is mij onduidelijk of dit nu in Berlijn of in Croydon (U.K.) geweest is.  Een en ander blijkt uit vastlegging van correspondentie door F.A.C. zelf in een cahier dat op dit moment in particulier bezit is.

 

 

Uit stukken van het Haags Gemeente Archief blijkt dat de familie verbleef in de Begoniastraat nummer 293.   Bij de Burgerlijke Stand werden Opa en Oma ingeschreven op 3 augustus 1929.  Het gezin van dat moment bestond toen nog uit 2 oudste dochters en 3 oudste zoons (De oudste zuster is bijna negen jaar oud, de jongste zoon is dan enkele maanden oud.)

Zo'n tien maanden later,op 30 mei 1930 werden zij weer uitgeschreven uit de burgerlijke stand en vertrokken zij weer richting Nederlands Indië.

 



Bron: Haags Gemeente Archief»  Begoniastraat nrs. 47-1, gezien naar de Goudenregenstraat; Fotonummer: 0.08230; Fotograaf: Dienst Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting, 1476; Datum: ex. 1929; 1 zwartwitfoto  17x23 cm

 

In 1930 is hij belast met de waarneming van de betrekking van technisch ambtenaar voor de statistiek op het C.K.S.

 

1929: Voltooiing van de Afsluitdijk

 

1930-1940: Nederland wordt zwaar getroffen door de economische crisis, deze jaren staan bekend als 'de crisisjaren'. (Werkloosheid: ongeveer 500.000 in 1936)

 

1932: Het "Wilhelmus" wordt ons Nederlands Volkslied.

 

1933: Marinus van der Lubbe sticht brand in de Reichstag, in een poging tot het oproepen van een opstand tegen Hitlers coalitieregering

 

1934: Werklozen oproer in de Amsterdamse Jordaan gedurende drie dagen naar aanleiding van steun verlaging.

 

1934: 20 maart - overlijden van koningin-moeder Emma.

 

1934: 3 juli - overlijden van prins Hendrik.

 

1936: 26 september  -  Nederland verlaat de zogenaamde goudstandaard, de devaluatie van de gulden.

 

1937: Prinses Juliana trouwt op 7 januari met Bernhard zur Lippe-Biesterfeld in de Haagsche Grote Kerk.

 

 

In Nederlands Indië woont het gezin van der Smitte in Meester Cornelis (Batavia), hier groeit mijn vader op met zijn broers en zusters.  Meester Cornelis was een zelfstandige gemeente net ten zuiden van Batavia (nu Jatinegara)
Wegens achtjarigen dienst wordt hem 10 maanden Verlof naar Europa verleend in 1937, met de bepaling dat hij zijn betrekking zal nederleggen op 19 juli 1938.

 

In 1938 gaat de familie F.A.C. van der Smitte voor de tweede maal met verlof naar Europa, Nederland, en vestigen zich opnieuw in 's-Gravenhage, alle kinderen gaan mee, de oudste op dat moment ongeveer 18 en de jongste op dat moment 4 jaar oud.
Zij werden ingeschreven in de Burgerlijke Stand op 12 augustus 1938, het gezin ging wonen aan de Egelantierstraat nummer 45, in de Bomenbuurt.

 

baloeran.jpg (23548 bytes)

Zij reisden met de "Baloeran", een schip gebouwd in 1930 door Feijenoord N.V. in Rotterdam. Dit schip van (Koninklijke) Rotterdam Lloyd had een lengte van 174,6 meter, breedte van 21,4 meter, 16.981 ton.  Het schip kon zo'n 398 passagiers vervoeren en had kon een snelheid van 18 knopen opbrengen.  (zusterschip: Dempo) 

De zusterschepen ”Dempo” en ”Baloeran” werden beide in 1928 besteld door de Rotterdamse Lloyd. Uiteindelijk kostte ieder schip circa 10,7 miljoen gulden, een behoorlijk bedrag in tijden van economische crisis. De scheepsnamen werden ontleend aan vulkanen te Nederlands-Indië, waar de schepen voornamelijk dienst zouden gaan doen.

 

<< bron: http://www.simplonpc.co.uk/RotterdamLloydPCs.html

Klik hier voor meer informatie over dit schip op de website van R.E. Zwama (Rotterdam) over de Baloeran http://www.geocities.com/rzwama/baloeran.htm  en hier http://home.kabelfoon.nl/~popta/index.htm 

 

 

bron: http://www.travelbrochuregraphics.com/ collection David Levine.

 

1938: 'Reichskristallnacht' in de nacht van 9 op 10 november - Joodse synagogen worden platgebrand en joodse winkels geplunderd.

1939: Algemene mobilisatie, Nederland mobiliseert ongeveer 300.000 militairen.

1939: In 1939 keert Opa Alexander terug naar Nederlands Indië, het zou de bedoeling zijn geweest dat de rest van zijn gezin later zou volgen, maar helaas, zitten zij vast in Nederland en kunnen zij zich niet met onze Opa herenigen, vanwege de uitgebroken Tweede Wereld oorlog.
Terug in Indië, neemt vrijwillig dienst.

Op werd op 27 april 1939 opnieuw uitgeschreven uit de Burgerlijke Stand van 's-Gravenhage.

Afbeelding: Foto Frederik Alexander Constantijn van der Smitte  in soldaten tenue. [Privé collectie familie van der Smitte]

1940: Begin Tweede Wereld Oorlog voor Nederland.

Op 10 mei 1940 vallen de Duitsers Nederland binnen met tanks, vliegtuigen en luchtlandingen.

Op 14 mei wordt de stad Rotterdam gebombardeerd. Generaal Winkelman geeft zich over. Nederland capituleert.

In Zeeland gebeurd dit enkele dagen later op 17 mei na het bombardement op Middelburg.

Na 1941 vinden op grote schaal Joden deportaties vinden plaats naar verschrikkelijke concentratie kampen.

1940: 10-14 mei: Slag om de residentie Den Haag.

 

1941: 7 december Japan valt Pearl Harbour aan en de Verenigde Staten raken bij de tweede wereld oorlog betrokken.

 

1942: 27 & 28 februari - Slag om de Javazee -- 1 maart - Japanse invasie op Java, 7 dagen later capituleert het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger.

 

Tijdens de Tweede Wereld Oorlog overlijdt Opa Lex als krijgsgevangene van de Japanse bezetter, in Birma, bij de beruchte aanleg van de Burma-Siam Spoorlijn, in kamp Tarsao (Tasao) op 25 Mei 1943.

"De Birma spoorweg is de beruchte spoorweg tussen het toenmalige Birma (nu Myanmar) en Thailand. Deze verbinding werd in opdracht van de Japanse overheersers aangelegd door duizenden dwangarbeiders en krijgsgevangenen. Velen hebben dit niet overleefd. Met recht noemt men de spoorlijn ook wel de 'Dodenspoorweg'.

 

De spoorweg was gereed in december 1943. Vanaf dat moment bestonden de werkzaamheden uit onderhoud en het repareren van de schade die door geallieerde bommenwerpers werd toegebracht. Omdat de werkkampen vaak ingericht waren naast vitale punten van de spoorweg, vielen tijdens bombardementen vaak ook veel slachtoffers en gewonden onder de dwangarbeiders. De Japanse leiding gaf echter geen toestemming de kampen te markeren.

"In totaal heeft de spoorweg het leven van 80.000 tot 100.000 mensen gekost. Tijdens de aanleg stierven per dag gemiddeld 75 arbeiders. 15.000 Krijgsgevangenen stierven aan de gevolgen van uitputting, ziekte en ondervoeding. Onder hen 7.000 Britten, 4.500 Australiërs, 131 Amerikanen en bijna 3.000 Nederlanders. Ook vele Thaïse, Birmaanse, Maleisische en Indonesische dwangarbeiders hebben de verschrikkelijke omstandigheden niet overleefd. Aanvankelijk werden de doden langs de spoorweg begraven. Later zijn zij (her)begraven op drie erevelden: Chungkai en Kanchanaburi in Thailand en Thanbyuzayat in Birma."  
Bron: http://www.ogs.nl

 

Onze opa F.A.C. ligt begraven op het ereveld Kanchanaburi (voorheen Kanburi). 

 

(Foto's en Kaartje: www.ogs.nl)

 

Op 28 November 2002, verrichtte Z.K.H. Prins Bernhard der Nederlanden de opening van de de website van de Oorlogsgraven Stichting, op deze site zijn alle zogenaamde Gedenkboeken beschikbaar gemaakt via een zoekmachine.

 

Logo OGS, opdat zij met eere mogen rusten

 

Ongeveer 129 kilometer van Bangkok verwijderd. Het ligt aan de oevers van de Mae Khong rivier, daar waar de rivier zich splitst in de Kwai Noi en de Kwai Yai.

I

 

Afbeelding: Foto Monument Birma-Siam Spoorweg, Landgoed Bronbeek

[Privé collectie familie van der Smitte]

Zij kwamen niet terug...

In het Militair tehuis "Bronbeek" is op 30 augustus 2004 het Monument Birma-Siam Spoorweg vernieuwd.

 

Drie replica’s van pagoden vormen samen met een plaquette een gedenkteken voor de krijgsgevangenen en dwangarbeiders die bezweken bij de aanleg van de spoorweg tussen Birma en Siam in 1942-‘43.   De pagoden verwijzen naar de Drie Pagoden Pas op de grens van beide landen.
Het monument werd eerst geplaatst in 1989 en destijds op 24 juni onthuld door ZKH Prins Bernhard.

 

In 2002 werd de plaquette bij het monument vernieuwd; In 2003 werden nieuwe pagoden geplaatst, die een meer realistische weergave zijn van de echte.

 

Op de plaquette zijn ook de namen van drie van der Smitte's aangebracht, wellicht niet verwonderlijk, het is allemaal familie, mijn Opa de oudste en E.L. en G.T.C. zijn beiden jongere (achter)neven.

Klik op de foto hieronder op de namen voor de officiële gegevens van de slachtoffer kaarten zoals bekend bij de oorlogsgraven stichting.

 

Afbeelding: Foto Monument Birma-Siam Spoorweg, Landgoed Bronbeek

[Privé collectie familie van der Smitte]

Emiel Lambertus Gerard Thomas Carel Opa Frederik Alexander Constantijn

Afbeelding: Foto Monument Birma-Siam Spoorweg, Landgoed Bronbeek

[Privé collectie familie van der Smitte]

 

Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen en Museum Bronbeek: Herdenkingen; Musea; Agenda

2006:  Herdenking Birma-Siam-Spoorweg - 26 augustus

 

 

Mijn Oma bleef dus 'alleen' achter in Nederland met de kinderen en een zuster van mijn Opa. Zij woonden zoals eerder genoemd aan de Egelantierstraat nummer 45.


De zuster van mijn Opa, Sophia Catharina ("Opie") ging inwonen bij mijn Oma en haar gezin in het voorjaar van 1940.

De oorlogsjaren waren zoals voor velen, ook zwaar voor de familie van der Smitte.

 

Volgens bewonerskaarten uit het Haags Gemeente Archief van de Egelantierstraat 45 (boven), hebben ook een oom (Oom Frans, echtgenoot van de oudste dochter), als ook enkele andere personen in 1946, P.J. Hovestadt (*1923), W. Steevensz (* 1923), A.F.(H?) Simons (* 1910), een Hercules J.G. van der Smitte (* 1923), en Sophie C. Bulham (*1910) ingewoond bij het gezin van der Smitte.

 

1942: Den Haag - Mei: Het strand is tot verboden gebied verklaard; Begin aanleg Atlantik Wall dwars door de stad en evacuatie van 130.000 Hagenaars.

 

Afbeelding: Foto Elisabeth Antoinette Hetharia

[Privé collectie familie van der Smitte]


Oma Lies Hetharia is overleden.

Ouders:

 

23 juni 1932: Mijn vader W.P.F. van der Smitte wordt geboren in Nederlands Indië.

 

1944: 5 September: Dolle Dinsdag; eerste V-2's vanaf Haags grondgebied afgevuurd.

 

1944: op 6 juni landt een enorme geallieerde invasiemacht in Frankrijk op de kust van Normandië, deze dag staat bekend als "D-Day".

 

1944: De geallieerde opmars komt tot stilstand na de Slag om Arnhem.

 

1944: Den Haag - herfst: De voedselsituatie wordt nijpend.

 

1944-1945: De Hongerwinter in het nog niet bevrijde gedeelte van Nederland, het is zeer koud en nat en er zijn weinig of geen levensmiddelen verkrijgbaar. Volk uit de steden trekt naar het platteland om voedsel te bemachtigen. Het sterftecijfer is hoog.

 

1945: Den Haag - Maart: Bombardement op de wijk het Bezuidenhout.

 

1945: Den Haag - 29 April: Voedseldroppings.

 

1945: Einde van de Tweede Wereldoorlog.

 

1945: 5 mei - capitulatie van de Duitsers in Nederland.

 

1945: Den Haag 8 mei - Canadese troepen en de Prinses Irene brigade trekken de stad in.

 

1945: 15 Augustus - capitulatie van de Japanse bezetter in Azië, einde van de Tweede Wereld Oorlog.

 

 

Mijn Vader en de rest van het gezin groeide op in de Bomenbuurt in de Egelantierstraat.

 


bron: Haags gemeente Archief » Egelantierstraat (links) - Berberisstraat - Valkenboskade (rechts); Fotonummer: 0.18085; Fotograaf: Boven, W. van Datum: ca.    1927; 1 zwartwitfoto  13 x 18 cm


Hij studeerde na de oorlog aan de H.B.S. aan de Beeklaan.

 

bron: Haags gemeente Archief » Beeklaan, H.B.S; Fotonummer: 0.08070; Datum: ex. april 1935; 1 zwartwitfoto 12 x 18 cm
 

1948: Feestelijkheden rond het 700-jarig bestaan van Den Haag.

 

1949: Soevereiniteitsoverdracht Indonesië in de Haagse Ridderzaal getekend.

 

1949: Den Haag - Eerste televisie uitzending te zien.

 

1955: 600.000ste Hagenaar geboren.

 

Generatie Proband:

1959: Eerste Pasar Malam in de Haagse Dierentuin.

 

1960: Den Haag - Het nieuwe Rode Kruisziekenhuis wordt geopend.

 

1962: 22 november: Moord op President John F. Kennedy

 

1964: Den Haag - Optreden van de "Rolling Stones" in het Kurhaus ontaardt in afbraak Kurzaal.

 

 

Het basis onderwijs volgden ik en mijn zusters op de openbare basisschool aan het Nachtegaalplein "De Houtrustschool".  - Schoolbank.nl

 

1971: Den Haag - ADO en Scheveningen Holland Sport fuseren tot FC Den Haag.

1988: Den Haag - Indisch Monument in de Scheveningse Bosjes onthuld.  Ter herinnering aan de oorlog die Nederland van 1941 tot en met 1945 tegen Japan heeft gevoerd en die zich heeft afgespeeld in voormalig Nederlands-Indië

 

1989: Val van het "Oostblok".

 

 

Wij gingen naar het voortgezet onderwijs aan de Goudsbloemlaan (Tweede V.C.L.) en het Hugo de Groot aan de Klaverstraat (Later fuseerden beide scholen tot het Segbroek college) - Schoolbank.nl

 

Als dienstplichting militair had ik mijn opleiding to "hospik" bij het OCMGD van de geneeskundige troepen in de Korporaal van Oudheusden kazerne te  Hollandsche Rading (vlak bij Hilversum) en was daarna  gelegerd in Seedorf (destijds West-Duitsland) bij het 103 Cavalerie Verkennings Batlajon SSV (Verkbat).